تعریف
ویروس ایبولا و ماربورگ دو ویروس مرتبط باهم هستند که باعث بروز تب هموراژیک و در بسیاری از موارد مرگ می‌شوند. تب هموراژیک به بیماری‌هایی که بطور مشخص موجب خونریزی شدید و از کار افتادگی اندام ها شده گفته می شود. هر دو ویروس از آفریقا سرچشمه می‌گیرند که در آنجا تاکنون شیوع پراکنده بیماری برای ده‌ها سال رخ داده است.
ویروس ایبولا و ویروس ماربورگ در بدن حیوانات میزبان زندگی می‌کنند و انسان می‌تواند ویروس‌ها را از حیوانات آلوده بگیرد. پس از انتقال اولیه، ویروس‌ها از طریق تماس با ترشحات بدن و یا سوزن‌های آلوده از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند.
هیچ دارویی برای درمان دو نوع ویروس تایید نشده است. افرادی که مبتلا به ایبولا یا ماربورگ تشخیص داده می‌شوند تحت مراقبت‌های حمایتی و درمان عوارض قرار می‌گیرند. دانشمندان به‌تدریج در حال ساخت واکسنی برای این بیماری‌های کشنده هستند.
مراکز کنترل و پیشگیری بیماری بر بیماری های بالینی مانند عفونت ایبولا در سرتاسر ایالات متحده نظارت دارند و آزمایشگاه‌های آن برای شناسایی ویروس ایبولا تست انجام می‌دهند. کلینیک مایو برای شناسایی ویروس ایبولا و ماربورگ تستی انجام نمی‌دهد.
ویروس ایبولا
علایم
علایم و نشانه‌های بیماری معمولا در ۵ تا ۱۰ روز پس از آلودگی با ویروس ایبولا و یا ماربورگ به طور ناگهانی آغاز خواهد شد. علائم و نشانه‌های اولیه عبارتند از:
- تب
- سردرد شدید
- درد مفاصل و عضلات
- لرز
- ضعف
با گذشت زمان، علایم به طور فزاینده‌ای شدید می‌شوند، از جمله:
- تهوع و استفراغ
- اسهال (شاید خونی باشد)
- چشم‌های قرمز
- بثورات برجسته
- درد قفسه‌سینه و سرفه
- دل‌درد
- کاهش شدید وزن
- خونریزی و کبودی معمولا در چشم‌ها (افراد در آستانه مرگ شاید از روزنه‌های دیگر مانند گوش، بینی و مقعد خونریزی کنند)
- خونریزی داخلی
ویروس ایبولا در میمون‌های آفریقایی، شمپانزه‌ها و دیگر پستانداران غیرانسان یافت شده است. سویه خفیف‌تری از ایبولا در میمون‌ها و خوک‌های فیلیپین کشف شده است. ویروس ماربورگ در میمون، شامپانزه و خفاش میوه‌خوار در آفریقا یافت می‌شود.
انتقال از حیوانات به انسان
متخصصان گمان می‌برند که هر دو ویروس از طریق مایعات بدن حیوان آلوده به انسان منتقل می‌شود. مثال‌ها عبارتند از:
خون: خرد کردن و یا خوردن گوشت حیوانات آلوده می‌تواند ویروس را پخش کند. دانشمندانی که بر روی حیوانات آلوده در بخشی از تحقیقات‌شان کار می‌کنند نیز در معرض ابتلا به ویروس قرار دارند.
پسماندها: گردشگران در برخی از غارهای آفریقایی و برخی از کارگران معدن زیرزمینی که به ویروس ماربورگ مبتلا می‌شوند، احتمالا از طریق تماس با مدفوع یا ادرار خفاش آلوده می‌شوند.
انتقال از فردی به فرد دیگر
افراد آلوده به طور معمول تنها زمانی بیماری را سرایت می‌دهند که علائم بروز کرده باشد. اعضای خانواده که از بستگان بیمار مراقبت می‌کنند و یا مراسم دفن متوفی را آماده می‌کنند آلوده می‌شوند.
پرسنل پزشکی درصورتی آلوده می‌شوند که وسایل محافظ مانند ماسک‌های جراحی و دستکش نپوشیده باشند. مراکز پزشکی در آفریقا آنقدر فقیر هستند که از هر سرنگ و سوزنی باید مجدد استفاده کنند. برخی از بدترین همه‌گیری‌های بیماری ایبولا به این دلیل رخ داده که تجهیزات تزریق آلوده در چندین بار استفاده استریل نشده بودند.
هیچ شواهدی وجود ندارد که ویروس ایبولا و یا ویروس ماربورگ از طریق گزش حشرات پخش شود.
برای اکثر افراد، خطر ابتلا به ویروس ایبولا یا ماربورگ (تب هموراژیک) پایین است. خطر در شرایط زیر افزایش می‌یابد:
سفر به آفریقا: هنگامی در معرض خطر هستید که در مناطقی با سابقه شیوع ویروس ایبولا و یا ویروس ماربورگ گردش یا کار می‌کنید.
انجام تحقیقات برروی حیوانات: افراد به احتمال زیاد زمانی دچار ایبولا یا ماربورگ می‌شوند که برروی میمون‌های وارداتی از آفریقا و فیلیپین تحقیقات انجام می‌دهند.
مراقبت‌های پزشکی و یا شخصی: اعضای خانواده که از بستگان بیمار مراقبت می‌کنند اغلب آلوده می‌شوند. پرسنل پزشکی نیز درصورتی آلوده می‌شوند که وسایل محافظ مانند ماسک‌های جراحی و دستکش نپوشیده باشند.
آماده‌سازی برای مراسم دفن: اجساد افرادی که از تب خونریزی ایبولا یا ماربورگ فوت کرده‌اند هنوز هم می‌تواند بیماری را سرایت دهد. کمک به آماده‌سازی این اجساد برای دفن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد.
پیشگیری از انتقال بیماری
تب هموراژیک در هر دو ویروس ایبولا و ماربورگ برای درصد بالایی از افراد مبتلا منجر به مرگ خواهد شد. همانطور که بیماری پیشرفت می‌کند، باعث عوارض زیر می‌شود:
- نارسایی چندین عضو
- خونریزی شدید
- یرقان
- هذیان
- تشنج
- کما
- شوک
یکی از دلایلی که ویروس‌ها اینقدر کشنده‌اند این است که با توانایی سیستم ایمنی بدن برای آغاز روند دفاعی تداخل پیدا می‌کنند. اما دانشمندان هنوز درک نمی‌کنند چرا برخی افراد از ایبولا و ماربورگ بهبود می‌یابند و برخی دیگر نه.
برای افرادی که زنده می‌مانند، روند بهبودی آهسته است. ممکن است ماه‌ها طول بکشد وزن و استقامت قبلی دوباره به بدن برگردد و ویروس تا هفته‌ها در بدن باقی می‌ماند. بیماران با عوارض زیر روبرو خواهند شد:
- ریزش مو
- تغییرات حسی
- التهاب کبد (هپاتیت)
- ضعف
- خستگی مفرط
- سردرد
- التهاب چشم
- التهاب بیضه
احتمال سرایت ویروس ایبولا یا ماربورگ بسیار کم است مگر اینکه در تماس مستقیم با مایعات بدن شخص یا حیوان آلوده قرار بگیرید.
اگر فکر می‌کنید شما و یا یکی از اعضای خانواده‌تان در معرض یکی از ویروس‌ها قرار گرفته‌اید، با دکتر تماس بگیرید و یا بلافاصله به نزدیکترین مرکز اورژانس مراجعه کنید. اگر به متخصص بیماری‌های عفونی ارجاع داده نشدید، خودتان درخواست کنید.
اگر اهل ایالات متحده هستید و در خارج از کشور سفر یا کار می‌کنید، نزدیکترین سفارت ایالات متحده می‌تواند برایتان دکتر پیدا کند. اگر اهل کشور دیگری هستید، با سفارت کشورتان تماس بگیرید. قبل از ملاقات پزشکی، حتماً به دکتر یا مسئولین بیمارستان در مورد علائم بیماری گوشزد کنید تا اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از انتقال ویروس به دیگران صورت بگیرد.
کارهایی که می‌توانید انجام دهید
قبل از ملاقات پزشکی، به دکتر کمک کنید تا علت نشانه‌های بیماری را پیدا کند و همینطور فهرستی از پاسخ‌ها به سوالات زیر تهیه کنید:
- چه علایمی دارید؟ چه زمانی شروع شدند؟
- آیا به تازگی در آفریقا سفر کرده‌اید؟ در اینصورت، کدام منطقه؟
- اگر به تازگی در آفریقا بوده‌اید، آیا میمون شکار کرده و یا خوردید؟
- آیا به تازگی از غارها و یا معادن زیرزمینی در آفریقا بازدید کرده‌اید؟
- آیا در آزمایشگاهی مشغولید که از میمون‌های آفریقایی و فیلیپینی در پژوهش استفاده می‌شود؟
در صورت امکان، یکی از اعضای خانواده یا دوست را به همراه خودتان ببرید. گاهی اوقات به خاطر آوردن اطلاعات ارائه شده در در بیمارستان و یا ملاقات پزشکی دشوار می‌شود. کسی که همراه‌تان باشد شاید نکته‌ای را به یاد بیاورد که شما متوجه نشده‌اید یا فراموش کرده‌اید.
تشخیص تب هموراژیک ناشی از ایبولا و ماربورگ دشوار است، زیرا علائم و نشانه‌های اولیه شبیه به دیگر بیماری‌ها مانند حصبه و مالاریا است. اگر پزشکان گمان کنند که ویروس ایبولا یا ماربورگ دارید، آزمایش خون انجام خواهند داد تا ویروس را به‌سرعت شناسایی کنند، از جمله:
- سنجش ایمونوسوربنت متصل به آنزیم یا الایزا (ELISA)
- واکنش زنجیره ای پلیمراز ترانس کریپتاز معکوس (PCR)
مراکز کنترل و پیشگیری بیماری بر بیماری های بالینی مانند عفونت ایبولا در سرتاسر ایالات متحده نظارت دارند و آزمایشگاه‌های آن برای شناسایی ویروس ایبولا تست انجام می‌دهند. کلینیک مایو برای شناسایی ویروس ایبولا و ماربورگ تستی انجام نمی‌دهد.
پیشرفت علمی در زمینه تولید واکسن ایبولا
هیچ کدام از داروهای ضدویروس در درمان عفونت ناشی از دو ویروس موثر نبوده‌اند. مراقبت پشتیبانی در بیمارستان شامل موارد زیر می‌شود:
- رساندن مایعات به بدن
- حفظ فشار خون
- فراهم‌آوری اکسیژن مورد نیاز به بدن
- جایگزینی خون از دست رفته
- درمان عفونت‌های دیگری که بروز کرده
اقدام‌های پیشگیری بیشتر به اجتناب از تماس با ویروس‌ها می‌پردازد. اقدامات احتیاطی زیر می‌توانند به جلوگیری از عفونت و گسترش ایبولا و ماربورگ کمک کنند.
سفر نکردن به مناطقی با شیوع بیماری: پیش از سفر به آفریقا، در مورد بیماری‌های همه‌گیر کنونی از طریق وب‌سایت مراکز کنترل بیماری و پیشگیری اطلاعاتی کسب کنید.
دستان خود را مرتب بشویید. همانند دیگر بیماری‌های عفونی، یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه شستن مرتب دست‌ها است. از آب و صابون استفاده کنید و یا اگر موجود نیست، از پاک‌کننده الکلی حاوی حداقل ۶۰ درصد الکل استفاده کنید.
از مصرف گوشت حیوانات غیر اهلی اجتناب کنید. در کشورهای در حال توسعه، از خرید و یا خوردن حیوانات وحشی، از جمله پستانداران غیرانسان که در بازارهای محلی فروخته می‌شود پرهیز کنید.
از تماس با افراد مبتلا اجتناب کنید. به طور خاص، مراقبان باید از تماس با مایعات و بافت بدن بیمار، از جمله خون، منی، ترشحات واژن و بزاق جلوگیری کنند. افراد مبتلا به ایبولا یا ماربورگ در مراحل بعدی بیماری به اوج سرایت به دیگران می‌رسند.
روش‌های کنترل عفونت را دنبال کنید. اگر از کارکنان مراقبت‌های بهداشتی هستید، لباس‌های محافظ، مانند دستکش، ماسک، روپوش و سپر چشم بپوشید. افراد آلوده را جدا از دیگران نگه دارید. سوزن‌های آمپول را دور بریزید و ابزارهای دیگر را استریل کنید.
اجساد را دستکاری نکنید. اجساد افرادی که به خاطر ایبولا یا ماربورگ فوت کرده‌اند، هنوز هم می‌توانند بیماری را سرایت دهد. تیم‌های ویژه‌ی و آموزش‌دیده باید با استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب بقایای افراد را دفن کنند.
ساخت واکسن
دانشمندان در حال کار بر روی انواع واکسن‌هایی هستند که از افراد در برابر ویروس ایبولا یا ماربورگ محافظت می‌کند. برخی از نتایج بسیار امیدوارکننده بوده‌اند، اما به آزمایش‌های بیشتری نیاز است.
