تعریف:
آلزایمر بیماری پیش رونده ای است که حافظه و سایر کارکردهای مهم ذهن را از بین می برد. آلزایمر شایع ترین علت دمانس یا زوال ذهن است. دمانس به مجموعه ای از اختلالات مغزی گفته می شود که طی آن به تدریج مهارتهای ذهنی- ادراکی و اجتماعی از بین می رود. این تغییرات آن قدر شدید هستند که فرد قادر به ادامه زندگی معمول و روزمره نخواهد بود.
در بیماری آلزایمر، سلول های مغزی می میرند و مسیرهای ارتباطی میان سلولها زایل می شوند ، نتیجه ی این زوال، کاهش حافظه و کارکردهای ادراکی ذهن است.
در حال حاضر، هنوز هیچ درمانی برای آلزایمر شناخته نشده و داروها و شیوه های کنترل موجود برای این بیماری، فقط منجر به بهبودی موقت علائم ذهنی می شود. به همین دلیل تشخیص سریع بیماری و استفاده از خدمات حمایتی در کوتاه ترین زمان ممکن اهمیت بسیاری دارد. درمان ها و خدمات حمایتی موجود به بیماران کمک می کند که تا حد امکان کار کردهایشان را حفظ کنند و مدت طولانی تری مستقل بمانند.
علایم
در آغاز، فراموشی فزاینده یا اغتشاش فکری ملایم ممکن است تنها علامت بیماری آلزایمر باشند. ولی با گذشت زمان، حافظه، بخصوص حافظه ی کوتاه مدت، به شکل پیش رونده ای زایل می شود. میزان تشدید علایم در میان اشخاص مختلف تفاوت می کند. فرد مبتلا به آلزایمر ممکن است خودش اولین کسی باشد که به فراموشی های خود پی ببرد و متوجه شود که در یادآوری وقایع و مرتب کردن افکارش دچار مشکل شده است. اما مواردی هم وجود دارد که حتی وقتی تغییرات ذهنی فرد برای خویشاوندان و نزدیکانش آشکار می شود، خود او متوجه این ضعف نشود.
تغییرات مغزی مربوط به آلزایمر در نهایت به مشکلات زیر منجر می شوند:
حافظه
هر فردی گهگاه دچار از دست رفتن حافظه می شود. فراموش کردن نام یک آشنا یا اینکه کلید را کجا گذاشتید، امری عادی است. ولی از دست رفتن حافظه ناشی از آلزایمر، ادامه می یابد و تشدید می شود، و بر کارکرد فرد در کار و زندگی روزمره اثر می گذارد. افراد مبتلا به الزایمر ممکن است:
– جمله ها و پرسشها را بارها تکرار کند، بدون آنکه متوجه این تکرار باشد.
– مکالمات، قرارها یا رخدادها را از یاد ببرد و بعد هم به یاد نیاورد.
– گذاشتن اشیا در جاهای غیرمنطقی به شکل پیوسته.
– و نهایتا فراموش کردن نام اعضای خانواده و اشیای دم دست.
ناتوانی در تشخیص جهت و موقعیت فضایی
فرد دچار آلزایمر ممکن است نتواند موقعیت خود را در زمان و مکانی که به سر می برد تشخیص دهد. او معمولا تاریخ روز، ماه، فصل یا حتی سال را نمی داند و ممکن است شرایط زندگی خود را از یاد ببرد. آلزایمر قابلیت انتزاعی ذهن را در تشخیص زمان و مکان و تفسیر پدیده های مشاهده شده، از بین ببرد و درک محیط اطراف را برای او دشوار سازد. این مشکلات در نهایت منجر به گم شدن فرد در مکانهای آشنا و فراموشی زمان رخدادها می شود.
حرف زدن و نوشتن
مبتلایان آلزایمر ممکن است در یافتن واژه های مناسب برای اشاره به اشیا، بیان کردن افکار و شرکت در مکالمات جدی، دچار مشکل شوند. در فرد مبتلا به آلزایمر، به مرور زمان، توانایی خواندن و نوشتن هم کاهش می یابد.
تفکر و استدلال
آلزایمر تمرکز و تفکر را، به خصوص در مورد مفاهیم انتزاعی مانند اعداد، دشوار می سازد. درک عملیات ریاضی ساده، نگاهداشتن تراز حسابها و موجودی بانکی، و پی گیری بده بستان ها و پرداخت صورت حساب ها به مرور برای فرد مبتلا به آلزایمر غیرممکن می شود. این مشکلات ممکن است تا حد نشناختن اعداد و نحوه کار برد آنها تشدید بشوند.
داوری و تصمیم گیری
برخورد موثر با مسائل روزمره، مانند سوختن غذا روی اجاق یا شرایط غیر عادی در حال رانندگی مدام دشوارتر می شوند.
برنامه ریزی و انجام کارهای معمول
با پیشرفت بیماری، فعالیتهای عادی مثل پختن غذا، خرید، رانندگی یا انجام بازی ورزشی محبوب فرد مشکل می شوند، زیرا این فعالیت ها نیازمند یک سلسله اقدام پیاپی و برنامه ریزی برای مرحله بعدی است و فرد مبتلا به آلزایمر از ترسیم این توالی منطقی در ذهن خود عاجز است. و نهایتا در سیر پیشرفت بیماری، افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است انجام کارهای ساده ای چون لباس پوشیدن و استحمام را از یاد ببرند.
تغییر در شخصیت و رفتار
تغییرات مغزی که در بیماری الزایمر بروز می کند می توانند بر اعمال و احساسات فرد اثر بگذارند. افراد مبتلا به الزایمر ممکن است دچار این عوارض شوند:
– افسردگی
– کناره جویی از اجتماع
– نوسان های روحی
– بی اعتمادی به دیگران
– تحریک پذیری و پرخاشگری
– پرسه زدن بی هدف
– توهم، از قبیل این که خیال می کند چیزی دزدیده شده.
علت ها
به باور دانشمندان، بروز بیماری آلزایمر در یک شخص، تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله زمینه ارثی، شیوه ی زندگی و عوامل محیطی است که در طول زمان بر بافت مغز اثر می گذارند.
کمتر از پنج درصد اوقات، آلزایمر ناشی از به ارث بردن جهش های ژنتیکی خاصی است که بروز بیماری را در یک فرد حتمی می سازند.
هرچند علل آلزایمر هنوز به درستی شناخته نشده اند، تاثیر آن بر مغز روشن است. آلزایمر به سلول های مغز آسیب می زند و آنها را می کشد. مغز مبتلا به آلزایمر، سلول ها و ارتباطات سلولی بسیار کمتری از مغز سالم دارد. هر چه سلول های مغز بیشتر می میرند، حجم مغز کوچکتر می شود.
عوامل خطر
سن
بالارفتن سن، مهمترین عامل خطر شناخته شده در بروز آلزایمر است. آلزایمر بخشی از فرایند عادی پیری نیست، ولی خطر آن بعد از سن ۶۵ سالگی به شکل چشمگیری بالا می رود. حدود نیمی از افراد بالای ۸۵ سال، آلزایمر دارند.
بروز آلزایمر در افردای که به واسطه جهش ها و تغییرات ژنتیکی نادر دچار این می شوند، معمولا در سنین پایین تر و حدود دهه ی ۴۰ و ۵۰ زندگی اتفاق می افتد.
سابقه خانوادگی و وراثت
ظاهرا خطر ابتلا به آلزایمر در میان خویشان درجه یک – والدین یا خواهر و برادر – افراد مبتلا بیشتر است. دانشمندان جهش های نادری را در سه ژن شناسایی کرده اند که بروز آلزایمر را حتمی می کند. ولی این جهش ها تنها در پنج درصد موارد ابتلا به آلزایمر دیده شده اند و بخش عمده ی ساز و کار و الگوهای وراثت و انتقال ژنتیکی آلزایمر در میان اعضای خانواده هنوز ناشناخته است.
جنسیت
احتمال ابتلا به آلزایمر در زنان بیشتر از مردان است، دانشمندان می گویند این تفاوت ممکن است از طولانی تر بودن متوسط عمر زنان ناشی شود.
نقص ادراکی خفیف
افرادی که به دلایل سرشتی، دچار نقص مهارت های ادارکی خفیف هستند، به واسطه ی این اختلال زمینه ای، از سایر همسالانشان مشکلات حافظه ای و زوال ذهنی بیشتری دارند. خطر ابتلای این افراد به دمانس، با دلایل ناشناخته ای بیشتر است، اما حتمی نیست. در پیش گرفتن شیوه ی زندگی سالم و یافتن راه های جایگزین برای جبران حافظه ی مختل می تواند از ابتلا دمانس جلوگیری کند و یا آن را به تاخیر اندازد.
آسیب قبلی به سر
کسانی که ضربه های شدید یا مکرر به سرشان وارد شده است، احتمال اینکه آلزایمر بگیرند، بیشتر است.
شیوه ی زندگی و سلامت قلب
شیوه ی زندگی به مجموعه عادات و رفتارهای یک فرد در طول زندگی ، از جمله عادات غذایی، فعالیت بدنی و ارتباطات اجتماعی گفته می شود. گرچه شواهد قطعی برای نقش این عوامل در پیشگیری از آلزایمر، وجود ندارد، اما گفته می شود که در پیش گرفتن رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی، خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش می دهد. این بدان معنی است که عواملی که خطر بیماری قلبی را افزایش می دهند، بخت ابتلا به آلزایمر را هم بالا می برند، ازجمله:
– ورزش نکردن
– سیگار کشیدن
– فشار خون بالا
– کلسترول بالا
– دیابتی کنترل نشده
– کمبود میوه و سبزی رژیم غذایی
– انزوا و شرکت نکردن در فعالیت های اجتماعی
فراگیری و فعالیت اجتماعی در طول زندگی
برخی مطالعات نشان داده اند که فعالیتهای محرک ذهن و حرکت های تهییج برانگیزاننده اجتماعی، خطر بروز الزایمر را کاهش می دهند. بعضی از این عوامل عبارتند از:
– تحصیلات بالاتر
– رضایت شغلی
– فعالیتهای تفریحی تحریک کننده ی مغز، از جمله مطالعه، بازی یا نواختن موسیقی
– روابط اجتماعی متناوب و مکرر.
عوارض
مشکلاتی ناشی از آلزایمر مثل؛ کاهش حافظه، ناتوانی در قضاوت و داوری و سایر تغییرات شناختی و ادراکی ناشی از آلزایمر می توانند درمان بیماری ها و عوارض دیگر بهداشتی را دشوار کند. فرد مبتلا به الزایمر ممکن است از انجام اعمال زیر ناتوان شود:
– بیان درد، مثلا دندان درد
– بیان علایم بیماری های دیگر
– دنبال گرفتن یک برنامه ی درمانی
– درک یا ابراز کردن عوارض جانبی داروها
با پیشرفت آلزایمر و رسیدن به مراحل انتهایی بیماری، تغییرات مغزی کارکردهای جسمی فرد از قبیل بلع غذا و مایعات، تعادل حرکتی و راه رفتن، کنترل مثانه و روده را هم مختل می کند. این تاثیرات می توانند آسیب پذیری فرد را نسبت به عفونت ریه یا سینه پهلو، عفونتهای دیگر و آسیب های ناشی از سقوط و سوانح را افزایش دهند.
مراجعه به پزشک
فردی که علائم فراموشی و نقصان حافظه را از خود بروز داده، ممکن است رأسأ تصمیم به مراجعه به پزشک بگیرد یا یکی از خویشان او با پزشک قرار ملاقات بگذارد. معمولا ابتدا باید به پزشک عمومی مراجعه کرد و سپس او در صورت نیاز فرد را به یک متخصص اعصاب، روانشناس، روانکاو یا متخصص دیگر معرفی کند. فرد باید هنگام مراجعه به پزشک:
– تمامی علایم مربوط به حافظه اش را یادداشت کند
– در صورت امکان یک خویشاوند یا دوست را همراه ببرد
– تمام دیگر عوارضی را که به آن متبلاست یادداشت کند
– فهرست تمام داروهایی را که مصرف می کند همراه داشته باشد
روشهای تشخیصی و آزمایش
در حال حاضر هیچ شیوه تشخیصی خاصی وجود ندارد که به صورت قطعی، ابتلا فرد به آلزایمر را تایید کند. تشخیص قطعی الزایمر تنها پس از مرگ و با آزمایش سلول های مغز امکان پذیر است. اما با این همه، بسته به اطلاعات ارائه شده اطرافیان و علائمی که بیمار از خود بروز می دهد ، پزشک تشخیص دمانس یا زوال ذهن را مطرح می کند. پس از تشخیص آلزایمر بر مبنای علائم بالینی پزشک طرح درمانی حمایتی مشتمل بر برخی داروها و خدمات جانبی به فرد یا افراد فامیل او ارائه می کند .
آسیب شناسی بیماری آلزایمر
بین سلول های مغزی این بیماران رسوبات پروتئینی به نام پلاک های آمیلوئید ایجاد می گردد. این پلاک ها نه تنها مانع از ارتباط بین سلول های عصبی می شود، بلکه باعث تخریب سلول های اطراف خود نیز می شود. علاوه بر پلاک های آمیلوئید، کلافه های پیچیده دیگری با نام کلافه های نوروفیبریلری در سلول های عصبی مغز به وجود می آید. ازدیاد و رشد این ترکیب نیز باعث معدوم شدن سلول های مغزی می شود. کاهش سطح بعضی از موادشیمیایی که پیام ها را بین سلول های عصبی منتقل می کند نیز باعث از بین رفتن ارتباط بین سلول ها می گردد. تمام این موارد باعث کوچک شدن و آتروفی مغز می شود.
مهمترین یافته‌های آسیب شناسی در بیماری آلزایمر ، رسوب دو پروتئین رشته‌ای پپتید بتاآمیلویید تاو (Tau) در مغز می‌باشند. پپتید بتاآمیلویید توسط یکی از ژنهای مستعد کننده به بیماری آلزایمر خانوادگی بوجود می‌آید و در پلاکهای آمیلویید در فضای خارج سلول های عصبی مغز مبتلایان به آلزایمر یافت می‌شود. پلاکهای آمیلویید ، حاوی پروتئینهای دیگری نیز علاوه بر بتاآمیلویید هستند. از جمله این پروتئین ها، آپولیپو پروتئین E است که توسط نوعی ژن مستعد کننده به آلزایمر (APOE) فعال می‌شود.
اشکال هیپر فسفریله پروتئین تاو (Tau) ، کلافهای نورو فیبریلاری را تشکیل می‌دهند که برخلاف پلاکهای آمیلویید در داخل نورونهای آلزایمر یافت می‌شوند. تاو یک پروتئین مرتبط با میکرو توبولهاست که بطور وافری در نورونهای مغز بیماران مبتلا به آلزایمرایجاد می شود. این پروتئین ، تجمع و پایداری میکروتوبولها را که بر اثر فسفوریلاسیون کاهش می‌یابد، تقویت می‌کند. تشکیل کلافه‌های و نورو فیبریلازی تاو ظاهرا یکی از علل استحاله نورونی در بیماری آلزایمر است.
درمان و دارو
درمان دارویی
داروهای موجود می توانند تا مدتی به کاهش علایم نقصان حافظه و دیگر تغییرات ادراکی کمک کنند. داروهای موجود برای درمان علایم شناختی-ادراکی غالبأ عبارتند از سد کننده های کولینستراز و داروهای مورد استفاده در درمان علائم رفتاری بیماری آلزایمر، بسته به نوع اختلال رفتاری هر بیمارمتفاوت است. درباره این دو دسته دارو در زیر توضیحات کاملی برای افزایش آگاهی بیمار و خانواده او درج شده است، اما همواره در خاطر داشته باشید که رعایت نکات زیر الزامی است.
· مصرف دارو فقط با دستور پزشک و زیر نظر او باید مصرف شود.
· تأثیر داروهای مورد استفاده در بیماری آلزایمر، بر روی سیستم عصبی مرکزی است. بنابراین هیچ گاه دارو را ناگهانی قطع نکنید.
· حتما دارو را در ظرف در بسته در دمای اتاق و دور از نور، گرما و رطوبت نگهداری کنید.
· ممکن است مصرف دارو سبب کاهش تعریق و افزایش دمای بدن شود. در صورت بروز این حالت سریعا بیمار را به مرکز درمانی ببرید.
· دارو را طبق زمان بندی معین مصرف کنید. اگر فراموش کرده اید دارو را در زمان خود مصرف نمایید و به زمان مصرف بعدی نزدیک شده است، صبر نموده و قرص را در زمان بعد مصرف کنید.
درمان ناتوانی های شناختی ناشی از بیماری آلزایمر
ماده‌ی مهمی در مغز وجود دارد به نام استیل کولین. این ماده نقش پیام رسان بین دو سلول عصبی را بازی می‌کند و پس از چند صدم ثانیه توسط آنزیمی به نام کولین استراز تجزیه می‌شود. در بیماری آلزایمر ماده استیل کولین در مغز کم شده و ارسال پیام بین دو سلول عصبی مغز مختل می‌شود. داروهایی که آنزیم کولین استراز را مهار می‌کنند باعث افزایش استیل کولین می‌شوند. اولین عضو این خانواده، دارویی به نام تاکرین است که اولین بار، ده سال پیش برای درمان آلزایمر معرفی شد. از آن موقع سه داروی دیگر به نام‌های دونپزیل (با نام تجاری آریسپت ) ، ریواستیگمین (با نام تجاری اکسلون) و گالانتامین (با نام تجاری رمینیل) به بازار عرضه شده‌اند که عوارض جانبی آنها از تاکرین به مراتب کمتر است. داروی دیگری که در کشور آلمان در سال ۲۰۰۳ میلادی عرضه شده است ممانتین نام دارد.
عوارض جانبی داروها
داروی تاکرین در مواردی باعث صدمه به کبد می‌شود لذا امروزه به ندرت استفاده می‌شود، اما سایر داروهای ذکر شده عوارض خطرناکی ندارند. فقط ممکن است باعث تهوع ، استفراغ، اسهال و کاهش وزن شوند. در هر حال این عوارض در افراد مختلف فرق دارد، میزان تأثیر داروهای مهار کننده کولین استراز قابل توجه است. پنجاه درصد بیماران درجاتی از بهبودی در حافظه، توانایی صحبت کردن صحیح، توانایی استدلال کردن و انجام کارهای روزمره را نشان می‌دهند. نکته منفی در مصرف این داروها این است که معمولاً مدت تأثیر آنها محدود است. این داروها بین ۶ ماه تا ۲ سال اثر بهبودی دارند و بعد از آن هیچ پیشرفتی در بهبود علایم بیماری مشاهده نخواهد شد. البته قطع داروها نیز بطور یقین باعث بدتر شدن علایم می‌شود و در نتیجه دارو را باید تا آخر عمر مصرف نمود.
خانواده‌هایی که بیمارشان از این داروها استفاده می‌کند اغلب می‌گویند که ذهن بیمار تیزتر و حواسش جمع‌تر گشته است، اتفاقات اخیر را بهتر به یاد می‌آورد و بیش از سابق می‌تواند از خودش نگهداری کند. همچنین روحیه بیمار بهتر می‌شود و کمتر دست به تکرار سؤالات و جابجا گذاشتن چیزها زده و در محیط آشنا کمتر سردرگم می‌شود. هرچند این تغییرات خیلی تکان دهنده نیستند اما معمولاً خانواده بیمار را ارضا می‌کند.
هنوز با قاطعیت نمی‌توان گفت که آیا داروهای مهار کننده کولین استراز می‌توانند روند آسیب مغزی را هم کند کنند یا نه. برای پاسخ به این پرسش باید منتظر زمان بود. تجویز این داروها تازه شروع شده است و تنها با گذشت زمان و کسب تجربه می‌توان به تأثیر آنها بر روند بیماری پی برد. اما حتی اگر اثر مثبت این داروها موقتی باشد، باز هم مصرف آنها توصیه می‌شود زیرا کیفیت زندگی بیمار و اطرافیان را بهتر می‌کند.
دونپزیل (نام تجاری آریسپت): امروزه به طور گسترده‌ای در تمام مراحل بیماری برای درمان آلزایمر استفاده می‌شود. دونپزیل عوارض گوارشی کمتری دارد و بهتر تحمل می‌شود.قرصهای ۵ و ۱۰ میلی گرمِ این دارو به صورت یکبار در روز و قبل از خواب تجویز می‌شود. علاوه بر عوارض گوارشی ، ممکن است باعث درد مفصلی، بی‌خوابی یا خواب آلودگی، سرگیجه یا کابوس شود. مصرف آن در صرع، بیماریهای هدایتی قلبی، آسم، زخم معده و اختلال بی اختیاری ادرار، انسداد خروجی مثانه، ممنوع است. این دارو با فلووکسامین، سایمیتدین، کتوکنازل، پارکستین، اریترومایسین و آنتی هیستامین تداخل اثر دارد.
ریواستیگمین (نام تجاری اکسلون): باعث حفظ و افزایش سطح استیل کولین مغز می‌شود. در مطالعات بالینی، ریواستیگمین باعث بهتر شدن عملکردهای فکری و ارتقای آن یا جلوگیری از افت حافظه شده است. بیمارانی که با آن تحت درمان قرار گرفته‌اند، وظایف روزمره زندگی را بهتر انجام می‌دهند. این دارو در مراحل خفیف تا متوسط بیماری کاربرد دارد. یکی از عوارض این دارو، افزایش ترشح اسید معده و ایجاد ورم معده در برخی بیماران است،بنابراین باید با غذا مصرف شود. این دارو تداخل اثر خاص با سایر داروها ندارد و به شکل کپسولهای۵/۰ ، ۳، ۵/۴ و ۶ میلی گرم در دسترس است.
داروی گیاهی گالانتامین (نام تجاری رمینیل): از گل نرگس استخراج می‌شود. به صورت قرصهای ۴ ،۸ و ۱۲ میلی گرم موجود است. در مراحل خفیف و متوسط بیماری، مصرف روزانه‌ی ۲۴ میلی گرم از آن باعث بهتر شدن عملکرد ذهنی و وظایف روزمره زندگی می‌شود. شایعترین عوارض جانبی آن، تهوع، استفراغ، اسهال و کاهش اشتها می‌باشد. در بیماران با اختلال کبدی و کلیوی، باید دوز دارو توسط پزشک تنظیم شود. تجویز در بیماران ریوی، انسداد خروج ادرار و سابقه صرع باید با احتیاط باشد. این دارو نباید بلافاصله بعد از غذا مصرف شود(کاهش جذب دارو).
ممانتامین(ابیکسا): این دارو سالیان دراز است که در آلمان برای درمان آلزایمر استفاده می‌شود و باعث کند شدن روند تخریب سلول‌های مغز می‌شود. این دارو در مراحل متوسط تا شدید بیماری بکار می رود. برای بهتر شدن حافظه، تمرکز، استدلال، زبان و توانایی انجام اعمال ساده کاربرد دارد. عوارض جانبی آن، سر درد، یبوست، منگی و سرگیجه است. در نارسایی شدید کلیه توصیه نمی شود. قرص های ۵ و ۱۰ میلی گرمی دارد. مصرف دارو ، قبل یا بعد از غذا بلامانع است(غذا بر میزان جذب دارو اثری ندارد). بهتر است دارو قبل از خواب مصرف شود.
در حال حاضر در میان مکمل های غذایی، ویتامین B6 ، B12 ، اسید فولیک و امگا ۳ ممکن است در کند کردن پیشرفت بیماری و پیشگیری موثر باشد.
پَچ های پوستی ریواستیگمین:
با ۲ دوز حاوی ۹ میلی گرم دارو و ۹٫۵ میلی گرم دارو در دسترس است. پَچ روی قسمت فوقانی بازو و یا پشت یا سینه، روی پوست تمیز، خشک و بدون مو که زخم یا جوش ندارد چسبانده می شود. دارو طی ۲۴ ساعت، جذب شده، پس از آن، چسب کنده شده و از باید از پَچ بعدی استفاده شود. عوارض مثل تشدید لرزش، کاهش وزن و اشتها و تهوع و استفراغ ممکن است رخ دهد. در بیماران با سابقه زخم معده، بیماری هدایتی قلب، بیماری ریوی و انسداد ادراری باید با احتیاط مصرف شود.
درمان علائم رفتاری بیماری آلزایمر
این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند اما چنانچه با مصرف آنها رفتارهای بیمار قابل کنترل می شود باید از آنها استفاده نمود( البته وجود یک مراقب آرام و باحوصله که در برابر بیمار کم حوصلگی و عیبجویی نکند و با احترام و همدردی نیازهای وی را برطرف نماید بسیار مؤثر است).
* درمان افسردگی:
افسردگی در بیماران مبتلا به آلزایمر شایع است. ناراحتی از ابتلا به این بیماری، ترس از تنهایی، احساس سردرگمی، ضعف حافظه و قوای ذهنی، همچنین کاهش آنزیم های پیام رسان همانند سروتونین در مغز بیمار می تواند به ایجاد افسردگی کمک کند. خوشبختانه داروهای زیادی برای درمان افسردگی وجود دارد که می توان با تجویز و تحت نظر پزشک متخصص از آنها استفاده کرد.
* درمان علائم روان پریشی :
ممکن است همراه با بیماری آلزایمر علائمی نیز مانند عصبانیت و پرخاشگری، سردرگمی، توهم و هذیان ها و …. بروز کند. معمولا این رفتارها را می توان با داروهای مناسب درمان نمود.
* درمان اضطراب :
اضطراب، سراسیمگی و ناآرامی در بسیاری از بیماران دیده می شود. مصرف داروهای مربوطه می تواند به آرامش افراد کمک می کند.
* درمان مشکلات خواب:
هر چند که مشکلات خواب در بیماران مبتلا به آلزایمر شایع است اما داروهای خواب آور را باید با احتیاط مصرف نمود زیرا باعث عدم تعادل و افزایش خطر سقوط می گردند. تأثیر داروهای خواب آور معمول همانطور که گفته شد ممکن است در طول روز بعد نیز ادامه داشته و باعث گیجی بیمار شوند. بنابراین بهتر است از تدابیر غیردارویی نظیر ورزش روزانه، دوش آب گرم قبل از خواب و خودداری از خواب نیمروزی طولانی کمک بگیرید و در صورت عدم بهبود وضعیت خواب برای تجویز دارو با پزشک مشورت نمایید.
ایجاد فضای امن و حمایتی
سازگار کردن شرایط زندگی با نیازهای فرد مبتلا به آلزایمر، بخش مهمی از برنامه درمانی است. برای بهبود شرایط زندگی بیمار و قادر ساختن او به ادامه ی کارهایی روزمره:
– اثاث اضافی و دست و پاگیر را بردارید و زمین را با موکت یا فرش بپوشانید
– در پلکانها و حمام، ریل های محکم نصب کنید
– اطمینان حاصل کنید که کفش ها و سرپایی ها راحت اند و سر نمی خورند
– تعداد آینه ها را کم کنید. برای مبتلایان به آلزایمر، آینه گیج کننده یا ترسناک است
ورزش
ورزش مرتب برای بیماران آلزایمر مهم است. سی دقیقه پیاده روی در روز می تواند حال روحی بیمار را بهتر کند، سلامت مفاصل، عضلات و قلب را حفظ کند، باعث خواب آرام و جلوگیری از یبوست شود. بیمارانی که راه رفتن برایشان مشکل است می توانند از دوچرخه ساکن استفاده کنند یا روی صندلی نرمش کنند.
تغذیه
بیماران مبتلا به آلزایمر ممکن است فراموش کنند غذا بخورند یا علاقه به پختن غذا را از دست بدهند. آنها در چنین صورتی غذای مفید، کافی و مناسب دریافت نمی کنند. گاهی اوقات ممکن است حتی، نوشیدن آب کافی را از یاد ببرند. فراموشی در نوشیدن آب، منجر به کاهش آب بدن و یبوست می شود. توصیه می شود به این بیماران، میزان زیادی شیر، میوه، پودر پروتئین، آب، آب میوه و دیگر نوشیدنیهای مفید بنوشانید.
داروهای جایگزین
مصرف ترکیبات مختلفی از گیاهان، ویتامین ها یا مکمل های دیگر برای پیش گیری یا به تاخیر انداختن آلزایمر تبلیغ و تشویق می شود. اما موسسه ملی بهداشت آمریکا نظر داده است که شواهد کافی برای اثبات سودمندی این ترکیبات از جمله؛ ویتامین ب، ث، ای، اسید فولیک یا بتاکاروتن در دست نیست. بررسی های این موسسه نشان داده که احتمال دارد اسیدهای چرب امگا ۳ در پیش گیری از نقصان حافظه و درک موثر باشند. فرد مبتلا به آلزایمر نباید هیچ مکملی را بدون نظر پزشک مصرف کند.
سازگاری و حمایت
بیماران مبتلا به آلزایمر، مخلوطی از احساسات را تجربه می کنند – احساساتی از قبیل؛ سردرگمی، یاس، خشم، ترسی، تردید، غصه و افسردگی.
اگر چنین بیماری در خانه دارید، می توانید با گوش کردن به حرف هایش و اطمینان دادن به او که هنوز می تواند از زندگی لذت ببرد، حمایت خود را نشان دهید و به او کمک کنید تا شأن و احترام خود را حفظ کند.
ایجاد محیط آرام و باثبات در خانه مشکلات رفتاری بیماران مبتلا به آلزایمر را کاهش می دهد. تغییر ناگهانی وضعیت، شلوغی و سر و صدا، جمع شدن عده زیادی در اطراف بیمار، فشار آوردن به او برای یادآوری چیزهایی که به خاطر نمی آورد، یا درخواست کارهای پیچیده می تواند باعث اضطراب بیشتر بیمار شود. همواره باید به خاطر داشته باشیم که فرد مبتلا به آلزایمر در صورت ناراحت شدن، قدرت روشن اندیشی خود را از کف می دهد.
