لنفوم غیرهوچکین نوعی سرطان است که در دستگاه لنفاوی بروز می یابد؛ این دستگاه به شکل شبکه در سراسر بدن برای مبارزه با بیماری گسترش یافته است. در لنفوم غیرهوچکین، تومور از لنفوسیت یا نوعی سلول سفید خون ناشی می‌شود.

لنفوم غیرهوچکین نسبت به نوع عمومی لنفوم شایع‌تر است.

لنفوم غیرهوچکین زیرمجموعه‌های مختلفی دارد. شایع‌ترین نوع لنفوم غیرهوچکین شامل لنفوم سلول B بزرگ و لنفوم فولیکولار می‌شود.

علائم لنفوم غیرهوچکین عبارتند از:

• گره‌های لنفاوی متورم در گردن، زیر بغل یا کشاله ران
• درد یا تورم شکمی
• درد قفسه سینه، سرفه و یا مشکل تنفسی
• خستگی مفرط
• تب
• عرق شبانه
• از دست دادن وزن

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید

پزشکان مطمئن نیستند چه عاملی باعث لنفوم غیرهوچکین می‌شود. لنفوم غیرهوچکین زمانی اتفاق می‌افتد که بدن بیش از حد لنفوسیت‌های غیرطبیعی تولید می­کند. به طور معمول، لنفوسیت دارای یک چرخه زندگی قابل پیش‌بینی است. لنفوسیت قدیمی می‌میرد و بدن دوباره آن را می‌سازد تا جایگزین شوند. در لنفوم غیرهوچکین، لنفوسیت‌ها نمی‌میرند، اما همچنان به رشد و تقسیم ادامه می‌دهند. همین تأمینِ بیش از حد لنفوسیت موجب تجمع درون غدد لنفاوی و تورم می‌شود.

سلول‌های B و سلول‌های T

لنفوم غیرهوچکین در آغاز به دو صورت بروز می‌کند:

• سلول‌های B. سلول‌های B با تولید آنتی‌بادی که مهاجمان خارجی را خنثی می‌کند به مبارزه با عفونت می‌پردازند. لنفوم غیرهوچکین بیشتر از سلول‌های B ناشی می‌شود. زیرمجموعه‌های لنفوم غیرهوچکین شامل سلول‌های B دربرگیرنده لنفوم بزرگ سلول B، لنفوم فولیکولار، لنفوم سلول مانتل و لنفوم بورکیت[۱] می‌باشد.
• سلول‌های T. سلول‌های T در کشتن مهاجمان خارجی به طور مستقیم درگیر می‌شوند. لنفوم غیرهوچکین به ندرت در سلول‌های T رخ می‌دهد. انواع لنفوم غیرهوچکین شامل سلول‌های T دربرگیرنده لنفوم سلول T محیطی و لنفوم سلول T پوستی می‌باشد.

شناسایی اینکه لنفوم غیرهوچکین از سلول‌های B یا سلول‌های T ناشی شده است به تعیین گزینه درمانی مناسب کمک خواهد کرد.

لنفوم غیرهوچکین در کجا رخ می‌دهد

لنفوم غیرهوچکین به طور کلی یعنی حضور لنفوسیت‌های سرطانی در غدد لنفاوی، اما این بیماری همچنین می‌تواند به دیگر بخش‌های دستگاه لنفاوی گسترش یابد. برای نمونه، عروق لنفاوی، لوزه‌ها، شبه‌غده‌ها، طحال، تیموس و مغز استخوان. لنفوم غیرهوچکین گهگاهی بر اندام‌های خارج از دستگاه لنفاوی اثر می‌گذارد.

در اغلب موارد، افرادی که به لنفوم غیرهوچکین تشخیص داده می‌شوند هیچ عوامل خطر آشکاری ندارند و بسیاری از افرادی که عوامل خطر ابتلا به بیماری را بروز می‌دهند هرگز به آن دچار نمی‌شوند. برخی از عوامل احتمالی که خطر ابتلا به لنفوم غیرهوچکین را افزایش می‌دهد عبارتند از:

• داروهایی که دستگاه ایمنی بدن را سرکوب می‌کنند. اگر تاکنون پیوند عضو داشته‌اید، بیشتر در معرض بیماری قرار می‌گیرید، چون درمان سرکوب‌کننده ایمنی می‌تواند توانایی بدن را برای مبارزه با بیماری‌های جدید کاهش دهد.
• عفونت با ویروس‌ها و باکتری‌های خاص. برخی عفونت‌های باکتریایی و ویروسی به نظر می‌رسد خطر ابتلا به لنفوم غیرهوچکین را افزایش می‌دهند. ویروس‌های مرتبط با افزایش خطر لنفوم غیرهوچکین شامل ویروس اچ‌آی‌وی (ایدز) و اپشتن‌بار می‌باشد. باکتری‌های مرتبط با افزایش خطر ابتلا به لنفوم غیرهوچکین شامل هلیکوباکتر پیلوریِ زخم‌زا می‌باشد.
• مواد شیمیایی. مواد شیمیایی خاص مانند نمونه‌های مورد استفاده برای کشتن حشرات و علف‌های هرز شاید خطر ابتلا به لنفوم غیرهوچکین را افزایش دهند. البته تحقیقات بیشتری لازم است تا ارتباط احتمالی میان آفت‌کش‌ها و بروز لنفوم غیرهوچکین درک شود.
• سن‌های بالاتر. لنفوم غیرهوچکین می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما میزان خطر ابتلا همگام با سن افزایش می‌یابد. این بیماری در افراد دهه ششم زندگی و یا مسن‌تر از همه رایج‌تر است.

چنانچه هر گونه علائم و نشانه‌های نگران‌کننده از بیماری، برای گرفتن وقت ملاقات با پزشک خانوادگی و یا پزشک عمومی تماس بگیرید. اگر پزشک به لنفوم غیرهوچکین مشکوک شود، شاید شما را به یک پزشک متخصص در حوزه بیماری‌های سلول‌خونی (هماتولوژیست) ارجاع دهد.

از آنجایی که قرار ملاقات بسیار کوتاه می‌شود و اغلب موضوعاتی زیادی برای صحبت وجود دارد، پس بهتر است به‌خوبی آماگی کسب کنید. در اینجا برخی اطلاعات مفید برای آماده‌سازی ارائه می‌شود، و اینکه چه انتظاراتی باید داشته باشید.

چه انتطاراتی باید از پزشک داشته باشید

آزمایش‌ها و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص لنفوم غیرهوچکین عبارتند از:

• معاینه جسمانی. پزشک برای تعیین اندازه و وضعیت غدد لنفاوی و فهمیدن اینکه آیا کبد و طحال بزرگ‌شده، یک معاینه جسمانی انجام انجام خواهد داد.
• آزمایش خون و ادرار. آزمایش خون و ادرار ممکن است به رد احتمال عفونت یا بیماری‌های دیگر کمک کند.
• تصویربرداری. پزشک شاید آزمایشات تصویربرداری را به دنبال تومورها در بدن‌تان توصیه کند. آزمایشات تصویربرداری شامل اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری یا سی‌تی‌اسکن، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و یا توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) می‌شود.
• برداشت نمونه از بافت غدد لنفاوی برای تست. پزشک شاید انجام بافت‌برداری از نمونه گره لنفاوی را برای تست و یا حذف آن توصیه کند. تجزیه و تحلیل بافت گره‌های لنفاوی در آزمایشگاه نشان خواهد داد که آیا مبتلا به لنفوم غیرهوچکین شده‌اید، در این صورت، به چه نوعی.
• جستجو برای سلول‌های سرطانی در مغز استخوان. برای فهمیدن این که آیا بیماری گسترش یافته یا خیر، پزشک شاید درخواست نمونه‌برداری از مغز استخوان کند. این فرایند شامل وارد کردن یک سوزن به استخوان لگن برای به دست آوردن یک نمونه از مغز استخوان می‌شود.

گزینه‌های درمانی پیش رو بر اساس نوع و مرحله پیشرفت لنفوم، سن شما و سلامتی کلی‌تان تعیین می‌شود.

درمان همیشه لازم نیست

اگر به نظر می‌رسد که لنفوم به‌آهستگی در حال رشد است (تنبل)، رویکردِ “صبر می‌کنم تا ببینم چه می‌شود” شاید گزینه مناسبی باشد. لنفوم تنبل که باعث هیچ علائم و نشانه‌هایی نمی‌شود تا سالها به درمان نیاز نخواهد داشت.

تأخیر در درمان بدین معنا نیست که به حال خود تنها گذاشته می‌شوید. پزشک به احتمال زیاد هر چند ماه یکبار، برنامه معاینات منظمی را صورت می‌دهد تا بر وضعیت بالینی شما نظارت داشته باشد و اطمینان حاصل کند که سرطان در حال پیشرفت نیست.

درمان لنفومی که باعث بروز علائم و نشانه‌ها می‌شود

اگر لنفوم غیرهوچکین تهاجمی باشد و یا باعث علائم و نشانه‌های بیماری شود، پزشک شاید شیوه درمانی خاصی را توصیه کند. گزینه‌های احتمالی عبارتند از:

• شیمی‌درمانی. شیمی‌درمانی نوعی درمانی دارویی است که به صورت خوراکی یا تزریقی به فرد داده می‌شود تا سلول‌های سرطانی را نابود کند. داروهای شیمی‌درمانی هم می‌توانند به تنهایی تجویز شوند و هم در ترکیب با سایر داروهای شیمی‌درمانی و یا در ترکیب با شیوه‌های درمانی دیگر.
• پرتودرمانی. پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی، مانند اشعه ایکس، برای کشتن سلولهای سرطانی و کوچک کردن تومور بهره می‌گیرد. در فرایند پرتودرمانی، برروی یک میز قرار و دستگاه بزرگی قرار می‌گیرید که تابش را به نقاط دقیقی از بدن‌تان هدایت می‌کند. پرتودرمانی می‌تواند به تنهایی یا در ترکیب با سایر روش‌های درمان سرطان انجام شود.
• پیوند سلول‌های بنیادی. پیوند سلول‌های بنیادی به روشی اطلاق می شود که شامل دوزهای بسیار بالا از شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی با هدف کشتن سلول‌های لنفوم می‌شود، چون با دوز استاندارد نابود نمی‌شدند. پس از آن، سلول‌های بنیادی سالم خودتان و یا اهداکننده به بدن‌تان تزریق می‌شود تا در آنجا بتوانند سلول‌های خون جدید و سالم تشکیل دهند.
• داروهایی که توانایی دستگاه ایمنی بدن را در مبارزه با سرطان بالا می‌برند. داروهای بیولوژیک به دستگاه ایمنی بدن کمک می‌کنند با سرطان مبارزه کند. ریتوکسیمات (Rituxan) نوعی آنتی‌بادی مونوکلونال است که به سلول‌های B متصل می‌شود و آنها را در برابر دستگاه ایمنی قابل‌مشاهده‌تر می‌کند تا بعد مورد حمله قرار بگیرند. ریتوکسیمات تعداد سلول‌های B، از جمله سلول‌های B سالم را کاهش می‌دهد، اما بدن سلول‌های جدید B سالم تولید می‌کند تا جایگزین شوند. سلولهای سرطانی B به احتمال کمتری عود می‌کنند.
• داروهایی که به طور مستقیم تابش به سلول‌های سرطانی گسیل می‌کنند. داروهای درمان رادیودرمانیِ ایمنی از جنس آنتی‌بادی مونوکلونال ساخته شده‌اند که حامل ایزوتوپهای رادیواکتیو هستند. این شیوه فرصتی فراهم می‌آورد تا آنتی‌بادی به سلول‌های سرطانی متصل شود و پرتوها را به طور مستقیم به سلول‌ها بتاباند. دو داروی رادیودرمانیِ ایمنی عبارتند از ایبریتوموماب (Zevalin) ) و توسیتوموماب (Bexxar)که برای درمان لنفوم استفاده می‌شوند.

تشخیص سرطان می‌تواند بسیار گیج‌کننده باشد. به مرور زمان، راه‌هایی برای کنار آمدن با اضطراب و عدم‌اطمینان درباره سرطان پیدا می‌کنید. تا آن زمان، اقدام‌های زیر شاید مفید واقع شود:

• درباره بیماری لنفوم به اندازه کافی یاد بگیرید تا در مورد شیوه مراقبتی خود به‌خوبی تصمیم‌گیری کنید. از پزشک در مورد لنفوم غیرهوچکین از جمله گزینه‌های درمانی موجود بپرسید و اگر دوست داشتید، پیش‌بینی آینده بیماری را جویا شوید. همانطور که اطلاعات بیشتری درباره لنفوم غیرهوچکین کسب می‌کنید، اعتماد به نفس بیشتری در تصمیم‌گیری روی شیوه‌های درمانی پیدا خواهید کرد.
• دوستان و اعضای خانواده را نزدیک نگه دارید. قوی نگه داشتن روابط کمک خواهد کرد راحت‌تر از لنفوم غیر هوچکین مراقبت کنید. دوستان و خانواده می‌توانند حمایت عملی که نیاز دارید مهیا کنند، مانند کمک به رسیدگی به کارهای خانه در صورتی که در بیمارستان بستری باشید. آنها همچنین زمانی حمایت عاطفی خواهند کرد که به خاطر سرطان سردرگم و مشوش شده‌اید.
• کسی را برای صحبت پیدا کنید. یک شنونده خوب بیابید که بتوانید امیدها و ترس‌هایتان را در میان بگذارید. این فرد شاید یکی از دوستان یا اعضای خانواده باشد. توجه و درک از طرف مشاور، مددکار اجتماعی پزشکی، عضو روحانیت یا گروه حمایتی سرطان نیز مفید خواهد بود. از پزشک در مورد گروه‌های حمایتی در منطقه زندگی‌تان سوال کنید. همینطور دفترچه تلفن خود را مرور کنید و به جستجوی کتابخانه‌ها یا سازمان‌های مربوط به سرطان، مانند «موسسه ملی سرطان» یا «جامعه سرطان خون و لنفوم» در آمریکا بپردازید.

[۱] Burkitt lymphoma