حمله قلبی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به قلب قطع می‌شود، بیشتر به این دلیل که چربی، کلسترول و مواد دیگر طوری انباشته شدهاند که پلاکی در رگها تشکیل گردیده و مسیر تغذیه قلب (عروق کرونر) را مسدود کرده است. قطع جریان خون، به بخشی از عضله قلب صدمه می‌زند و یا آن را از بین می‌برد.
حمله قلبی، که به انفارکتوس نیز معروف است، می‌تواند منجر به مرگ شود، اما درمان آن در طول سالهای اخیر به طور چشمگیری بهبود یافته است. اگر فکر می‌کنید دچار حمله قلبی شده‌اید، تماس با مرکز فوریت‌های پزشکی بسیار حیاتی است.
علائم و نشانه‌های متداول حمله قلبی عبارتند از:
- احساس فشار، تنگی و درد در قفسه سینه یا بازوها که ممکن است به گردن، فک یا کمر سرایت کند
- تهوع، سوء‌هاضمه، سوزش معده یا درد شکم
- تنگی نفس
- عرق سرد
- خستگی مفرط
- احساس سبکی سر یا سرگیجه ناگهانی
علائم حمله قلبی متفاوت هستند
همه افرادی که دچار حمله قلبی می‌شوند، علائم مشابه با شدت‌های یکسان بروز نمی‌دهند. برخی از افراد درد خفیف و بقیه درد شدید دارند. برخی از افراد هیچ نشانه‌ای بروز نمی‌دهند، ولی در برخی افراد، اولین نشانه شاید ایست قلبی ناگهانی باشد. با این حال، هر چه علائم و نشانه‌های بیماری بیشتر مشاهده شود، احتمال اینکه حمله قلبی رخ داده باشد بیشتر است.
برخی حملات قلبی به طور ناگهانی رخ می دهند، اما بسیاری از افراد ساعت‌ها، روزها و حتی هفته‌ها قبل، علائم و نشانه‌های هشداردهنده را بروز می‌دهند. نخستین هشدار شاید درد عودکننده قفسه سینه (آنژین) باشد که به خاطر انجام کاری پرزور اتفاق می‌افتد و بااستراحت برطرف می‌شود. آنژین به دلیل کاهش موقتی در جریان خون به قلب ایجاد می‌شود.
حمله قلبی با آن ناراحتی که باعث توقف ناگهانی عملکرد قلب می شود متفاوت است (ایست قلبی ناگهانی هنگامی رخ می‌دهد که اختلال الکتریکی در عملکرد پمپاژ قلب اختلال ایجاد می‌کند و جریان خون به بقیه اندام‌های بدن را متوقف می‌کند). حمله قلبی می‌تواند منجر به ایست قلبی شود، اما تنها علت آن نیست.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
فورا اقدام کنید. بعضی افراد بیش از حد صبر می‌کنند، چون متوجه علائم و نشانه‌های مهم نمی‌شوند. این اقدامات عبارتند از:
- درخواست کمک پزشکی اورژانسی بکنید. در صورتی که شک دارید دچار حمله قلبی شده‌اید، فوراً با شماره اورژانس منطقه تماس بگیرید. اگر به خدمات اورژانس پزشکی دسترسی ندارید، از کسی بخواهید شما را با ماشین به نزدیکترین بیمارستان برساند.
تنها در صورتی خودتان رانندگی کنید که هیچ گزینه دیگری وجود ندارد. از آنجایی که وضعیت‌تان ممکن است بدتر شود، نشستن پشت فرمان تمام سرنشینان را به خطر می‌اندازد.
- در صورت تجویز، نیتروگلیسیرین مصرف کنید. هنگام انتظار برای رسیدن کمک‌های اضطراری، این دارو را طبق دستورالعمل مصرف کنید.
- در صورت توصیه پزشکی، آسپرین مصرف کنید، مصرف آسپیرین در طول یک حمله قلبی می‌تواند با جلوگیری از لختگی خون، میزان آسیب قلبی را کاهش دهد، اما قبلش حتماً با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
وقتی کسی را دیدید که دچار حمله قلبی شده چه کارهایی باید انجام دهید
اگر با کسی برخورد کردید که بیهوش شده، اول برای کمک با اورژانس پزشکی تماس بگیرید. سپس عملیات احیای قلبی-ریوی یا CPR را برای حفظ جریان خون اجرا کنید. سفت و سریع برروی قفسه سینه فرد فشار وارد کنید- حدود ۱۰۰ ضربه در دقیقه. لازم نیست راه هوایی فرد را بررسی کنید و تنفس مصنوعی بدهید، مگر اینکه در زمینه CPR آموزش دیده باشید.
در طول هر حمله قلبی، یکی از پلاک‌ها پاره می‌شود و باعث نشت کلسترول و دیگر مواد به جریان خون می‌شود. لخته خون در محل پارگی شکل می‌گیرد. اگر لخته به اندازه کافی بزرگ باشد، جریان خون به عروق کرونر را به طور کامل مسدود کند.
یکی دیگر از علل حمله قلبی، اسپاسم عروق کرونری است که جریان خون به بخشی از عضله قلب را می‌بندد. مصرف توتون و تنباکو و مواد مخدر، مانند کوکائین می‌تواند به اسپاسمی مرگبار منجر شود. حمله قلبی همچنین می‌تواند به علت پارگی در عروق قلب (از‌هم‌گسیختگی خود‌به‌خودی عروق کرونر) رخ دهد.
عوامل خاصی به تجمع ناخواسته رسوب‌های چرب (آترواسکلروز) کمک می‌کند که باعث باریکی عروق در سراسر بدن می‌شود. برای کاهش احتمال ابتلا به حمله قلبی می‌توانید بسیاری از آن عوامل خطر را بهبود ببخشید و یا از بین ببرید.
عوامل خطر حمله قلبی شامل:
- سن. مردان ۴۵ ساله یا مسن‌تر و زنان ۵۵ ساله یا مسن‌تر نسبت به مردان و زنان جوان‌تر، بیشتر احتمال دارد به حمله قلبی گرفتار شوند.
- توتون و تنباکو. مصرف دخانیات و قرارگیری بلندمدت در معرض دود سیگار موجب افزایش خطر ابتلا به حمله قلبی می‌شود.
- فشار خون بالا. با گذشت زمان، فشار خون بالا می‌تواند به شریان‌هایی آسیب برساند که قلب را با شتاب بخشیدن به آتراسکلروز (تصلب) تغذیه می‌کنند. فشار خون بالا که به خاطر چاقی مفرط، سیگار کشیدن، کلسترول بالا یا دیابت رخ می‌دهد باز هم میزان خطر را افزایش می‌دهد.
- کلسترول خون و یا سطح تری‌گلیسرید بالا. سطح بالایی از کلسترول کم‌تراکم لیپوپروتئین (LDL) (کلسترول “بد”) به احتمال زیاد عروق را باریک‌تر می‌کند. سطح بالایی از تری‌گلیسرید، نوعی چربی خون مربوط به رژیم غذایی، نیز خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش می‌دهد. با این حال، سطح بالایی از کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) (کلسترول “خوب”) خطر ابتلا به حمله قلبی را کاهش می‌دهد.
- دیابت. انسولین، هورمون ترشح‌شده از لوزالمعده، به بدن اجازه می‌دهد از گلوکز، شکلی از قند، استفاده کند. ابتلا به دیابت – یعنی عدم تولید انسولین کافی یا عدم پاسخ درست به انسولین – موجب افزایش سطح قند خون بدن می‌شود. دیابت، به ویژه اگر مهار نشود، خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش می‌دهد.
- سابقه خانوادگی حمله قلبی. اگر خواهر و برادر، پدر و مادر و یا پدربزرگ و مادربزرگ‌تان تجربه حملات قلبی زودهنگام داشته‌اند (تا ۵۵ سالگی برای بستگان مردان و ۶۵ سالگی برای بستگان زن)، شاید شما هم در معرض خطر بیماری باشید.
- عدم فعالیت جسمانی. یک زندگی بی‌تحرک همچنان به سطح کلسترول بالا در خون و چاقی منجر می‌شود. افرادی که ورزش هوازی منظم انجام می‌دهند، تناسب قلبی و عروقی بهتری دارند و در کل خطر حمله قلبی را کاهش می‌دهند. ورزش همچنین در کاهش فشار خون بالا مفید است.
- چاقی مفرط. چاقی با سطوح کلسترول و تری گلیسیرید بالا در خون، فشار خون بالا و دیابت همراه است. از دست دادن تنها ۱۰ درصد از وزن بدن می‌تواند میزان این خطر را کاهش دهد.
- استرس.
- مصرف مواد مخدر. مصرف داروهای محرک می‌تواند اسپاسم عروق کرونر را برانگیزاند که در نهایت موجب شروع حمله قلبی می‌شود.
- سابقه بیماری پره‌اکلامپسی (مسمویت حاملگی). این وضعیت بالینی در دوران بارداری باعث فشار خون بالا و افزایش خطر بیماری‌های قلبی می‌شود.
- سابقه ناراحتی‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتیسمی یا لوپوس. ناراحتی‌های خودایمنی خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش می‌دهند.
آسیبی که از حمله قلبی به قلب وارد می‌شود، شرایط بالینی زیر را به همراه خواهد داشت:
- ضرباهنگ غیرطبیعی قلب (آریتمی). اگر عضله قلب از حمله قلبی آسیب ببیند، “مدارهای کوتاه” بوجود می‌آید که منجر به ضرباهنگ غیرطبیعی قلب می‌شود. این رخداد گاهی جدی و حتی کشنده است.
- نارسایی قلبی. مقدار بافت‌های آسیب‌دیده در قلب ممکن است آنقدر زیاد باشد که عضله قلبی باقیمانده نتواند وظیفه پمپاژ خون را به اندازه کافی انجام دهد. نارسایی قلبی شاید مشکلی موقتی باشد که پس از بهبودی وضعیت قلب برطرف شود. قلب در این حالت دچار نوعی غافلگیری به خاطر حمله قلبی می‌شود. با این حال، این وضعیت بالینی همچنین می‌تواند یک بیماری مزمن ناشی از آسیب گسترده و دائمی به دنبال حمله قلبی باشد.
- پارگی قلب. نواحی از عضلات قلب که به خاطر حمله قلبی تضعیف شده گاهی دچار پارگی می‌شود و سوراخی در بخشی از قلب باقی می‌گذارد. این پارگی اغلب کشنده است.
- مشکلات دریچه. دریچه‌های آسیب‌دیده قلب در طول حمله قلبی شاید موجب نشت‌های تهدید‌کننده به مرگ شوند.
در این فاصله چه کارهایی می‌توانید انجام دهید
هیچگاه فکر نکنید که هنوز برای تغییر دادن سبک زندگی زود است. این کار می‌تواند خطوط اصلی دفاع در برابر حمله قلبی باشد.
در حالت آرمانی، پزشک در طول معاینات بدنی منظم به بررسی عوامل خطری خواهد پرداخت که به حمله قلبی منجر می‌شوند.
چنانچه از لحاظ علائم ظاهری در وضعیت اورژانسی حمله قلبی باشید. از شما خواسته می‌شود علائم و نشانه‌های ناراحتی را توصیف کنید و همینطور فشار خون، ضربان قلب و دمای بدن‌تان را بررسی کنید. در این روند، به یک نمایشگر قلب وصل خواهید بود و تقریباً بلافاصله آزمایش‌هایی انجام خواهید داد تا بروز حمله قلبی مشخص شود.
آزمایشات به بررسی علائم و نشانه‌های بیماری مانند درد قفسه‌سینه می‌پردازد و نشانگر حمله قلبی یا ناراحتی دیگری خواهد بود. این آزمایشات عبارتند از:
- نوار قلب (ECG). این تست اول از همه برای تشخیص حمله قلبی از طریق الکترودهای متصل به پوست و ثبت فعالیت الکتریکی قلب انجام می‌شود. تکانش‌های ناشی از جریان الکتریکی به شکل امواج بر روی صفحه مانیتور نمایش داده می‌شود و یا بر روی کاغذ چاپ می‌شود. از آنجایی که عضله قلب زخمی نمی‌تواند بطور عادی رسانای پیامهای الکتریکی باشد، دستگاه ECG شاید نشانگر حمله قلبی باشد که رخ داده و یا در شرف وقوع است.
- آزمایش خون. اگر قلب به خاطر حمله قلبی آسیب دیده باشد، آنزیم‌های خاص به‌آرامی از آن به بیرون نشت می‌کند. پزشکان اتاق اورژانس چند نمونه خون از شما می‌گیرند تا وجود این آنزیم‌های قلبی را تعیین کنند.
تست‌های تکمیلی
اگر دچار حمله قلبی شده‌اید یا در حال وقوع باشد، پزشکان فوراً گام‌هایی برای درمان بیماری برمی‌دارند. همچنین آزمایشات مضاعف زیر را انجام خواهید داد:
- اشعه ایکس از روی قفسه سینه. تصویر اشعه ایکس از قفسه‌سینه فرصتی به پزشک می‌دهد تا اندازه قلب و رگهای خونی را بررسی کند و به دنبال مایعات در ریه‌ها بگردد.
- اکوکاردیوگرام. در طی این تست، امواج صوتی از دستگاهی قلم‌مانند (مبدل) برروی قفسه‌سینه بسمت قلب ارسال می‌شود. امواج از اندام قلب عبور می‌کنند و تصاویر ویدئویی به صورت الکترونیکی تهیه نمایش می‌دهند.
- کاتتریزاسیون عروق کرونر (آنژیوگرام). نوعی رنگ مایع از طریق یک لوله دراز نازک (کاتتر) به سرخرگ پا یا کشاله ران و بعد به درون شریان‌های قلب فرستاده می‌شود. این رنگ می‌تواند عروق را بصورت اشعه ایکس قابل رویت کند و مناطق انسداد را آشکار سازد.
- تست استرس تمرینی. چند روز یا چند هفته پس از حمله قلبی شاید یک تست استرس تمرینی نیز انجام دهید. این تست به اندازه‌گیری و ارزیابی پاسخ قلب و رگهای خونی به حرکت‌های پر زور و فشار می‌پردازد. در این حالت، همانطور که به دستگاه ECG متصل هستید، برروی تردمیل راه می‌روید و یا پدال دوچرخه ثابت را رکاب می‌زنید. در غیر اینصورت، دارویی داخل وریدی دریافت می‌کنید که باعث تحریک قلب شبیه تمرین ورزشی می‌شود.
پزشک شاید همچنین یک تست استرس هسته‌ای توصیه کند که شبیه تست استرس تمرینی است، اما از رنگ تزریقی و تکنیک‌های ویژه تصویربرداری برای نمایش تصاویر دقیق از قلب هنگام انجام تمرین ورزشی بهره می‌برد. این آزمایشات به تعیین نوع درمان طولانی‌مدت بیماری کمک خواهند کرد.
- توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از قلب: این آزمایشات برای تشخیص مشکلات قلبی، از جمله میزان آسیب ناشی از حملات قلبی انجام می‌شوند. در سی‌تی‌اسکن قلب، برروی میزی درون دستگاهی که به شکل دونات گرد است دراز می‌کشید. لوله اشعه ایکس داخل دستگاه دورتادور بدن‌تان می‌چرخد و تصاویری از قلب و قفسه‌سینه گردآوری می‌کند.
در تست MRI قلب، برروی میزی درون یک دستگاه باریک و لوله‌مانند دراز می‌کشید که میدان مغناطیسی تولید می‌کند. این میدان مغناطیسی، ذرات اتمی را در برخی از سلول‌های بدن‌تان همتراز می‌کند. وقتی امواج رادیویی به سوی این ذرات همتراز پخش می‌شود، علایمی ایجاد می‌کند که با توجه به نوع بافت بایکدیگر تفاوت دارند. سیگنال‌ها در نهایت تصاویری از قلب تولید خواهند کرد.
درمان حمله قلبی در بیمارستان
با گذر هر دقیقه پس از حمله قلبی، بافت‌های بیشتری از قلب دچار کمبود اکسیژن می‌شوند و می‌میرد. راه اصلی برای جلوگیری از آسیب قلبی بازگرداندن سریع جریان خون است.
داروها
- آسپرین. پاسخگوی تلفن فوریت‌های پزشکی به شما سفارش خواهد کرد آسپرین مصرف کنید، یا پرسنل اورژانس پزشکی شاید بلافاصله به شما آسپیرین دهد. آسپرین باعث کاهش لختگی خون می‌شود، در نتیجه به حفظ جریان خون از طریق سرخرگ تنگ کمک می‌کند.
- ترومبولیتیکس (تجزیه‌کننده لختگی). این داروها، همچنین معروف به ضدانعقاد، به تجزیه لخته خونی کمک می‌کند که جریان را بسمت قلب مسدود کرده است. هر چه زودتر پس از حمله قلبی، داروی ترومبولیتیک دریافت کنید شانس زنده ماندن بیشتر و آسیب قلبی کمتر خواهد شد.
- عوامل ضدپلاکت. پزشکان اتاق اورژانس ممکن است داروهای دیگری برای کمک به جلوگیری از لخته‌های جدید و رشد لخته‌های موجود تجویز کنند، از جمله مواد دارویی مانند کلوپیدوگرل (پلاویکس) و غیره که به نام مهارکنندههای تجمع پلاکتی شناخته می‌شوند.
- سایر داروهای رقیق‌کننده خون. به احتمال زیاد داروهای دیگر مانند هپارین دریافت خواهد کرد تا خون در آینده به احتمال کمتری دچار لختگی شود. هپارین به صورت داخل وریدی یا با تزریق زیر پوست وارد بدن می‌شود.
- داروهای تسکین درد برای کاهش ناراحتی شاید مسکنی مانند مورفین دریافت کنید.
- نیتروگلیسیرین. این دارو که قبلاً برای درمان درد قفسه‌سینه (آنژین) مصرف می‌شد نیز می‌تواند با انبساط عروق خونی به بهبود جریان خون بسمت قلب کمک کند.
- مسدودکنندههای بتا. این داروها به آرامش عضله قلب، کاستن از سرعت تپش قلب و کاهش فشار خون کمک می‌کند و در نهایت عملکرد قلب را آسانتر می‌سازد. مسدودکنندههای بتا میزان آسیب‌دیدگی عضله قلب را محدود و از حملات قلبی در آینده جلوگیری می‌کنند.
- مهارکنندههای ACE. این داروها به کاهش فشار خون و کاهش تنش در قلب کمک می‌کنند.
جراحی و سایر روش‌ها
علاوه بر داروها، ممکن است یکی از روش‌های زیر را برای درمان حمله قلبی انجام دهید:
- آنژیوپلاستی کرونر و استنت‌گذاری. پزشکان یک لوله نازک و طولانی (کاتتر) را از طریق عروق معمولا در پا یا کشاله ران به داخل بدن می‌فرستند تا به عروق مسدود در قلب برسد. اگر دچار حمله قلبی شده باشید، این روش اغلب بلافاصله پس از کاتتریزاسیون قلبی انجام می‌شود.
این کاتتر به یک بالون ویژه مجهز است که وقتی در محلش قرار بگیرد اندکی باد می‌کند تا شریان کرونری مسدود را باز کند. یک استنت فلزی مشبک نیز به درون عروق فرستاده می‌شود تا برای درازمدت آن را باز نگه دارد و جریان خون را به قلب بازگرداند. بسته به وضعیت بالینی که دارید، پزشک شاید تصمیم بگیرد برای کمک به گشایش عروق، یک استنت آغشته به دارویی با انتشار آرام وارد کند.
- جراحی بای‌پس عروق کرونر. در برخی موارد، پزشکان ممکن است عمل جراحی بای‌پس اضطراری را در هنگام حمله قلبی انجام دهند. در صورت امکان، پزشک شاید پیشنهاد دهد عمل جراحی بای‌پس را پس از دوره نقاهت قلب (حدود سه تا هفت روز) انجام دهید تا از حمله قلبی بهبود یافته باشید.
جراحی بای‌پس یعنی دوختن رگها یا شریان‌ها در بالای شریان کرونری مسدود یا تنگ که جریان خون را به مسیری فرعی هدایت می‌کند تا بخش تنگ را بسمت قلب دور بزند.
هنگامی که جریان خون به قلب بازگردانده شود و شرایط بدن به پایداری برسد، به احتمال زیاد چند روز در بیمارستان بستری خواهید ماند.
اقدام‌هایی که به جلوگیری و بهبود یک حمله قلبی کمک خواهند کرد:
- از سیگار اجتناب کنید. مهم‌ترین کاری که می‌توانید برای بهبود سلامت قلب انجام دهید سیگار نکشیدن است. همچنین، از ماندن در اطراف دود سیگار دست‌دوم از دیگران پرهیز کنید. اگر نیاز به ترک دخانیات دارید، از پزشک کمک بخواهید.
- فشار خون و سطح کلسترول را کنترل کنید. اگر یک یا هر دو مورد بالا باشد، پزشک می‌تواند تغییرات رژیم غذایی و دارویی تجویز کند.
- معاینات پزشکی منظم را انجام دهید. برخی از عوامل عمده خطر برای ابتلا به حمله قلبی (کلسترول خون بالا، فشار خون بالا و دیابت) باعث بروز هیچ علامت زودهنگامی نمی‌شوند. پزشک می‌تواند برای بررسی این شرایط و در صورت لزوم، کمک به مدیریت آنها، تست‌هایی انجام دهد.
- به طور منظم ورزش کنید. ورزش منظم به بهبود عملکرد عضله قلب پس از حمله قلبی و پیشگیری از حمله قلبی کمک می‌کند. تمرین ورزشی لازم نیست شدید باشد. پیاده‌روی ۳۰ دقیقه در روز، پنج روز در هفته می‌تواند سلامت شما را بهبود بخشد.
- وزن را در حدی سالم حفظ کنید. اضافه‌وزن فشار زیادی به قلب وارد می‌کند.
- رژیم غذایی سالمی بگیرید. چربی اشباع، چربی ترانس و کلسترول در رژیم غذایی می‌تواند شریان‌های قلب را باریک کند، همینطور نمک بیش از حد می‌تواند فشار خون را بالا ببرد. رژیم غذایی بگیرید که شامل پروتئین بدون چربی، مانند ماهی و لوبیا، مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات سبوس‌دار باشد.
- دیابت را مدیریت کنید. قند خون بالا به قلب آسیب می‌رساند. ورزش منظم، خوب غذا خوردن و کاهش وزن همگی به حفظ قند خون در سطحی مطلوب‌تر کمک خواهند کرد. بسیاری از افراد نیز برای مدیریت دیابت به دارودرمانی نیاز دارند.
- استرس را مهار کنید. میزان استرس در فعالیت‌های روزمره را کاهش دهید. در مورد عادات اعتیاد شغلی تجدید نظر کنید و راه‌هایی سالم برای به حداقل رساندن و یا مقابله با حوادث استرس‌زا در زندگی بیابید.
- در صورتی که الکل مصرف می‌کنید، در حد اعتدال باشد.
رویارویی با حمله قلبی بسیار ترسناک است. در اینجا بعضی پیشنهادات برای مقابله با این رخداد ارائه می‌شود:
- با عواطف خود کنار بیایید. ترس، خشم، احساس گناه و افسردگی همگی بعد از یک حمله قلبی شایع هستند. صحبت درباره آنها با پزشک، یکی از اعضای خانواده یا دوستان مفید خواهد بود. در غیر اینصورت، با یک ارائه‌دهنده خدمات سلامت روان مشورت کنید و یا یک گروه حمایتی در محله بپیوندید.
یادتان باشد حتماً علائم و نشانه‌های افسردگی را به پزشک اشاره کنید. برنامه‌های بازتوانی قلبی می‌تواند در جلوگیری و یا درمان افسردگی پس از حمله قلبی موثر باشد.
- در جلسات بازتوانی قلبی شرکت کنید. برنامه بازتوانی قلبی به طور کلی برروی چهار حوزه اصلی تمرکز می‌کند: داروها، تغییرات سبک زندگی، مسائل عاطفی و بازگشت تدریجی به فعالیت های عادی.
رابطه جنسی پس از حمله قلبی
برخی از افراد در مورد داشتن رابطه جنسی پس از حمله قلبی نگران می‌شوند، اما اکثر افراد می‌توانند بعد از دوره نقاهت با خیال راحت به فعالیت جنسی بازگردند. اینکه چه زمانی می‌توانید فعالیت جنسی را از سر بگیرید به میزان راحتی جسمانی، آمادگی روانی و فعالیت جنسی قبلی خودتان بستگی خواهد داشت. از پزشک بپرسید چه زمانی بهتر است به فعالیت جنسی بازگردید.
بعضی داروهای قلبی شاید بر عملکرد جنسی تاثیر بگذارند. اگر با اختلال عملکرد جنسی مشکل دارید، با پزشک صحبت کنید.
