آپنه خواب یک اختلال خواب بطور بالقوه جدی است که در آن تنفس بارها و بارها قطع و وصل میشود. در صورتی به آپنه خواب دچار شدهاید که با صدای بلند خروپف کنید و حتی پس از خواب شبانه کامل، احساس خستگی میکنید.
آپنه خواب دو نوع اصلی دارد:
- آپنه خواب انسدادی، شکل شایعتری که هنگام استراحت عضلات گلو رخ میدهد
- آپنه خواب مرکزی، هنگامی رخ میدهد که مغز سیگنالهای مناسب به عضلاتِ کنترلکننده تنفس ارسال نمیکند
اگر فکر میکنید شاید مبتلا به آپنه خواب شدهاید، به پزشک مراجعه کنید. شیوه درمان برای جلوگیری از مشکلات قلبی و سایر عوارض، بسیار ضروری است.
علائم و نشانههای آپنههای انسدادی و مرکزی همپوشانی دارند، به همین خاطر گاهی تعیین نوع آپنه خواب دشوار میشود.
شایعترین علائم و نشانههای آپنههای انسدادی و مرکزی عبارتند از:
- خوابآلودگی بیش از حد در طول روز[۱]
- خروپف بلند، که معمولا در آپنه خواب انسدادی، به طور برجستهتری به گوش میرسد
- اپیزودها یا دوره هایی از قطع تنفس در طول خواب که دیگران مشاهده میکنند
- بیداری ناگهانی همراه با تنگی نفس، که به احتمال زیاد نشانگر آپنه خواب مرکزی است
- بیداری با دهان خشک و یا گلودرد
- سردرد صبحگاهی
- مشکلات خواب ماندن (بیخوابی)
- مشکلات توجه
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورتی با پزشک متخصصی مشورت کنید که با موارد زیر روبرو هستید و یا شریک زندگیتان متوجه آنها شده است:
- خروپفی آنقدر بلند که خواب خود یا دیگران را برهم میزند
- تنگی نفسی که از خواب بیدارتان میکند
- مکثهای متناوب در تنفس هنگام خواب
- خوابآلودگی بیش از حد در طول روز که باعث میشود در حال کار، تماشای تلویزیون و یا حتی رانندگی به خواب بروید.
بسیاری از افراد اصلاً تصور نمیکنند خروپف یکی از نشانههای ناراحتی بالقوه جدی باشد، و البته هر کسی که خرناس بکشد مبتلا به آپنه نیست. اما اگر خروپف بلند میکنید، بهخصوص خروپفی که با دورههای سکوت بسیار بارز میشود، حتماً با پزشک مشورت کنید.
در مورد هر گونه مشکل خواب که بطور مزمن خسته و کوفته، خوابآلود و زودرنجتان میکند، از پزشک پرسوجو کنید. خوابآلودگی بیش از حد در طول روز ممکن است به دلیل اختلالات دیگر مانند حمله خواب[۲] باشد.
علل آپنه انسدادی
آپنه انسدادی خواب هنگامی رخ میدهد که عضلات در پشت گلو استراحت میکنند. این عضلات به پشتیبانی از کام نرم میپردازند، یعنی قطعه مثلثی حلق که از کام نرم (زبان کوچک)، لوزهها، دیوارههای جانبی گلو و زبان آویخته شده است.
هنگامی که عضلات در حالت استراحت یا شُل قرار دارند، راه هوایی هنگام دم، باریک یا بسته میشود و دیگر نمیتوانید به اندازه کافی نفس بکشید. این رخداد ممکن است سطح اکسیژن خون را کاهش دهد. مغز متوجه این ناتوانی در تنفس میشود و به طور مختصر از خواب بیدارتان میکند تا راه هوایی دوباره گشوده شود. این بیداری معمولا آنقدر مختصر است که به یاد نمیآورید.
در این حالت شاید صدای خرناس، خفگی یا نفسنفس زدن بیرون دهید. چنین الگویی میتواند ۵ تا ۳۰ بار یا بیشتر در هر ساعت از تمام طوب شب تکرار شود. این آشفتگیها باعث اختلال در رسیدن به مراحل آرام، عمیق و مطلوب خواب میشود و در نتیجه، احساس خوابآلودگی در ساعات بیداری روز سراغتان میآید.
افراد مبتلا به آپنه انسدادی ممکن است آگاه نباشند که خوابشان قطع میشود. در واقع، برخی افراد مبتلا به این نوع از آپنه خواب تصور میکنند تمام شب به خوبی خوابیدهاند.
علل آپنه مرکزی
آپنه خواب مرکزی بسیار نادرتر است و هنگامی رخ میدهد که مغز نتواند پیغامهای عصبی به عضلات تنفسی انتقال دهد. در این حالت شاید با تنگی نفس از خواب بپرید و یا برای دوباره خوابیدن و یا خواب ماندن دچار مشکل شوید. همانند آپنه انسدادی خواب، خروپف و خوابآلودگی در طول روز میتواند رخ دهد. شایعترین علت آپنه مرکزی همان نارسایی قلبی و گاهی سکته مغزی است. افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی به احتمال زیاد بیداری را بیشتر از افراد مبتلا به آپنه انسدادی به خاطر میآورند.
آپنه خواب میتواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد. حتی کودکان دچار آپنه خواب میشوند. اما عوامل معینی باعث افزایش خطر ابتلا میشوند:
آپنه انسدادی خواب
- اضافه وزن. رسوبات چربی در اطراف بخش فوقانی راه هوایی ممکن است مانع تنفس شوند. با این حال، همه کسانی که دچار آپنه خواب شدهاند اضافه وزن ندارند. افراد لاغر نیز شاید دچار این اختلال بشوند.
- اندازه دور گردن. افراد با گردن کلفتتر ممکن است راه هوایی باریکتری داشته باشند.
- راه هوایی تنگ. ممکن است گلویی باریک را به طور طبیعی به ارث برده باشد. شاید هم لوزهها و یا لوزه سوم بزرگ شده باشد و راه هوایی را مسدود کند.
- مذکر بودن. مردان به احتمال دو برابر به آپنه خواب مبتلا میشوند. با این حال، زنان در صورتی در معرض خطر بیشتر قرار میگیرند که اضافه وزن داشته باشند و چنین میزان خطری به نظر میرسد پس از یائسگی افزایش مییابد.
- مسنتر بودن. آپنه خواب به طور قابل توجهی در بزرگسالان مسنتر از ۶۰ سال رخ میدهد.
- سابقه خانوادگی. اگر اعضای خانوادهای مبتلا به آپنه خواب دارید، شما نیز در معرض خطر قرار دارید.
- نژاد. در افراد زیر ۳۵ سال، سیاهپوستان بیشتر احتمال دارد به آپنه انسدادی خواب دچار شوند.
- مصرف الکل، آرامبخشها و یا مسکنها. این مواد باعث شلشدگی عضلات گلو میشوند.
- سیگار کشیدن. افراد سیگاری سه برابر بیشتر از افرادی که هرگز سیگار نکشیدهاند احتمال دارد به آپنه انسدادی خواب دچار شوند. سیگار کشیدن ممکن است مقدار التهاب و احتباس مایعات در راه هوایی فوقانی را افزایش دهد. میزان این خطر احتمالی پس از ترک سیگار اُفت میکند.
- احتقان بینی. اگر مشکل تنفس از طریق بینی دارید- خواه ناشی از مشکل آناتومیک و یا ناشی از آلرژی – بیشتر احتمال دارد مبتلا به آپنه انسدادی خواب شوید.
آپنه خواب مرکزی
- مذکر بودن. مردان بیشتر احتمال دارد مبتلا به آپنه خواب مرکزی شوند.
- مسنتر بودن. افراد مسنتر از ۶۵ سال بیشتر در معرض خطر آپنه خواب مرکزی قرار دارند، بهخصوص اگر با سایر عوامل خطر نیز روبرو باشند.
- اختلالات قلبی. افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی یا نارسایی احتقانی قلب بیشتر در معرض خطر آپنه خواب مرکزی میباشند.
- سکته یا تومور مغزی. این شرایط بالینی میتواند توانایی مغز برای تنظیم تنفس را مختل کنند.
آپنه خواب یک وضعیت پزشکی جدی محسوب میشوند و عوارض احتمالی عبارتند از:
- فشار خون بالا یا مشکلات قلبی. اُفت ناگهانی در میزان اکسیژن خون که در طول آپنه خواب رخ میدهد فشار خون را بالا میبرد و بر دستگاه قلبی عروقی فشار میآورد. اگر آپنه انسدادی داشته باشند، خطر ابتلا به فشار خون بالا بهمراتب بیشتر میشود. هرچه آپنه خواب شدیدتر باشد، خطر ابتلا به فشار خون بالا نیز بیشتر میشود. با این حال، آپنه انسدادی خواب باعث افزایش خطر ابتلا به سکته مغزی میشود، صرف نظر از اینکه آیا فشار خون بالا دارید یا خیر. چنانچه نوعی بیماری قلبی زمینهای وجود داشته باشد، این اپیزودهای چندگانه از اکسیژن پایین خون (هیپوکسی) میتواند به مرگ ناگهانی ناشی از رویداد قلبی منجر شود. مطالعات نشان میدهد که آپنه انسدادی خواب با افزایش خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، نارسایی احتقانی قلب و سایر بیماریهای عروقی همراه است. در مقابل، آپنه خواب مرکزی معمولا پیامد بیماریهای قلبی است نه علت آن.
- خستگی مفرط در طول روز. بیداری مکرر مرتبط با آپنه خواب باعث ازهمگسیختگی خواب طبیعی و ترمیمی بدن میشود. افراد مبتلا به آپنه خواب اغلب در طول روز دچار خواب آلودگی شدید، خستگی و تحریکپذیری میشوند. در این وضعیت نمیتوانید بهراحتی تمرکز کنید و در محل کار یا در حال تماشای تلویزیون و یا حتی هنگام رانندگی خوابتان میبرد. همچنین شاید با تحریکپذیر، خلق متغیر یا احساس افسردگی روبرو شوید. کودکان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب ممکن است در انجام تکالیف مدرسه ضعیف شوند و یا مشکلات رفتاری پیدا کنند.
- عوارض ناشی از داروها و عمل جراحی. آپنه انسدادی خواب همچنین مربوط به برخی از داروها و بیهوشی عمومی میشود. افراد مبتلا به آپنه خواب به احتمال بیشتری با عوارض پس از عمل جراحی عمده روبرو میشوند، چون مستعد ابتلا به مشکلات تنفسی هستند، بهویژه هنگامی که آرامبخش خورده و یا برروی پشت دراز کشیده باشند. قبل از اینکه عمل جراحی انجام دهید، به پزشک بگویید که آپنه خواب دارید و چگونه باید درمان شود. آپنه خوابی که تشخیص پزشکی داده نشده باشد بهخصوص در چنین وضعیتی مخاطرهآمیز میشود.
- مشکلات کبد. افراد مبتلا به آپنه خواب بیشتر احتمال دارد که در تستهای عملکرد کبدی، نتایج غیرطبیعی نشان دهند و کبد آنها به احتمال زیاد دارای نشانههایی از زخم خواهد بود.
- همسران محروم از خواب. خروپف با صدای بلند میتواند کسانی را آزار دهد که اطرافتان استراحت میکنند و در نهایت منجر به تلخی روابط شود. اصلاً بعید نیست که شریک زندگیتان برای آنکه بتواند راحت بخوابد به اتاق دیگری و یا حتی طبقه دیگری از ساختمان پناه ببرد. بسیاری از همسرانی که با افراد خرناسکش روی یک تخت میخوابند نیز از استراحت محروم میشوند.
افراد مبتلا به آپنه خواب همچنین ممکن است از مشکلات حافظه، سردرد صبحگاهی، نوسانات خلقی و یا احساس افسردگی رنج ببرند، شبها بطور مکرر نیاز به ادرار کردن داشته باشند (شب ادراری)، و علاقه کمتری به برقراری رابطه جنس داشته باشند. کودکان مبتلا به آپنه خواب اگر درمان نشوند شاید دچار بیشفعالی گردند و بعد مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) تشخیص داده شوند.
چنانچه شما یا شریک زندگیتان مشکوک به آپنه خواب هستید، احتمالا اول به پزشک مراقبتهای اولیه مراجعه میکنید. با این حال، در برخی موارد هنگامی که برای گذاشتن قرار ملاقات تماس میگیرید، فورا به متخصص خواب ارجاع داده میشوید.
در این فاصله چه کارهایی میتوانید انجام دهید
- سعی کنید به پهلو بخوابید. اکثر شکلهای آپنه خواب زمانی خفیفتر هستند که به پهلو خوابیده باشید.
- از مصرف الکل در نزدیکی به زمان خواب پرهیز کنید. الکل باعث وخامت آپنه انسدادی و اخلال در الگوی خواب میگردد.
- از داروهای آرامبخش اجتناب کنید. مواد دارویی که آرامش و یا خوابآلودی به همراه میآورند گاهی موجب وخامت آپنه نیز میشوند.
- اگر احساس کسلی میکنید، رانندگی را کنار بگذارید. اگر آپنه خواب داشته باشید بطور غیرطبیعی خوابآلود میشوید و در نتیجه، در معرض خطر بالاتری برای رویارویی با تصادف وسایل نقلیه قرار میگیرید. گاهی اوقات، یک دوست نزدیک و یا اعضای خانواده شاید به شما گوشزد کند که خوابآلود به نظر میرسید. اگر حق با آنهاست، به هیچ وجه رانندگی نکنید.
پزشک بر اساس علائم و نشانههای بیماری شاید نوعی ارزیابی بالینی انجام دهد و یا مورد را به یک مرکز اختلال خواب ارجاع دهد. در آنجا یک متخصص خواب میتواند به شما کمک کند درباره ارزیابیهای بیشتری تصمیم بگیرید. چنین ارزیابی اغلب شامل نظارت برروی تنفس در طول شب و سایر عملکردهای بدن در هنگام خواب میباشد. تست خانگی خواب بهتازگی محبوبیت پیدا کرده است، چون آسانتر و ارزانتر است.
تستهای احتمالی برای تشخیص آپنه خواب عبارتند از:
- پلیسومنوگرافی شبانه. در طول این تست، به تجهیزاتی وصل میشوید که بر فعالیت قلب، ریه و مغز، الگوهای تنفس، حرکات دستها و پاها و همینطور سطح اکسیژن خون در هنگام خواب نظارت میکند.
- تستهای خانگی خواب. در برخی موارد، پزشک شاید امکانات تستهای ساده در خانه را برای تشخیص آپنه خواب فراهم کند. این آزمایشات معمولا شامل اندازهگیری الگوهای ضربان قلب، سطح اکسیژن خون، جریان هوا و تنفس میباشد. چنانچه آپنه خواب داشته باشید، نتایج تست نشانگر اُفت در سطح اکسیژن در طول آپنهها و افزایش پس از آن هنگام بیداری خواهد بود. چنانچه نتایج غیرطبیعی باشد، پزشک شاید شیوه درمان را بدون آزمایشهای بیشتر تجویز کند. دستگاههای نظارت قابلحمل همه موارد آپنه خواب را تشخیص نمیدهند، بنابراین حتی اگر نتایج اولیه طبیعی بوده باشند پزشک باز هم پلیسومنوگرافی را توصیه خواهد کرد.
اگر آپنه انسدادی خواب داشته باشید، پزشک شاید شما را به پزشک متخصص گوش، بینی و حلق معرفی کند تا احتمال هر گونه انسداد در بینی و یا گلو رد شود. ارزیابی توسط پزشک قلب (متخصص قلب و عروق) و یا پزشک متخصص در زمینه دستگاه عصبی (متخصص مغز و اعصاب) نیز برای تعیین علل آپنه خواب مرکزی لازم میشود.
برای موارد خفیفتر آپنه، پزشک شاید تنها تغییر در سبک زندگی، مانند کاهش وزن و یا ترک سیگار را توصیه کند. اگر این اقدامات باعث بهبود علائم و نشانههای بیماری نشوند و یا اگر میزان آپنه متوسط تا شدید باشد، چندین شیوه درمانی دیگر موجود است. دستگاههای خاصی میتوانند به گشودن راه هوایی مسدود کمک کند. در موارد دیگر، عمل جراحی ضروری میشود.
شیوههای درمانی آپنه انسدادی خواب عبارتند از:
درمانها
- فشار مثبت و مداوم راه هوایی (CPAP). اگر دچار آپنه خواب در حد متوسط تا شدید شدهاید، شاید از دستگاهی بهرهمند شوید که فشار هوا را از طریق ماسکی برروی بینی در هنگام خواب فراهم میکند. به کمک چنین دستگاهی، فشار هوا تا حدودی بیشتر از هوای پیرامون میشود و دقیقاً به همان اندازه کافیست که برای گذرگاههای راه هوایی فوقانی را باز نگه دارد و از آپنه و خروپف جلوگیری کند.
اگرچه CPAP متداولترین و قابلاعتمادترین روش درمان آپنه خواب به شمار میرود، اما بعضی افراد احساس میکنند چنین دستگاهی بسیار دستوپاگیر یا ناراحتکننده است. بسیاری از افراد استفاده از CPAP را کنار میگذارند، ولی با کمی تمرین، اکثر افراد یاد بگیرند چطور کشش تسمهها را برای پوشش مناسب، راحت و مطمئن تنظیم کنند. شاید لازم باشد بیش از یک نوع ماسک را امتحان کنید تا به راحتترین وضعیت برسید. بعضی افراد همچنین با استفاده از یک مرطوبکننده همراه با دستگاه CPAP به نتیجه دلخواه میرسند.
تنها به این خاطر که دچار دردسر شدهاید، استفاده از دستگاه CPAP را متوقف نکنید. همراه با پزشک بررسی کنید که چه تغییرات باید اعمال شود تا دستگاه برایتان راحتتر شود. علاوه بر این، در صورتی با پزشک تماس بگیرید که هنوز علیرغم وجود درمان با خروپف روبرو هستید و یا دوباره شروع به خروپف کردهاید. اگر وزنتان تغییر کند، مقدار فشار نیز به تنظیم نیاز خواهد داشت.
- دستگاههای قابلتنظیم برای فشار راه هوایی. اگر CPAP همچنان برایتان دردسرساز باقی مانده، شاید بتوانید از نوع متفاوتی از دستگاه فشار راه هوایی استفاده کنید که به طور خودکار فشار را هنگام خواب تنظیم میکند. برای مثال، واحدهایی که منبع فشار راه هوایی مثبت و دوسطحی تأمین میکنند در بازار موجود هستند[۳]. این دستگاه در طول دم فشار بیشتر و در طول بازدم فشار کمتری تأمین میکند.
- فشار راه هوایی مثبت بازدمی (EPAP). این جدیدترین درمان تاییدشده از سوی اداره غذا و دارو (FDA) است. این دستگاههای کوچک و یکبار مصرف قبل از خواب روبروی هر سوراخ بینی قرار داده میشوند. دستگاه دارای دریچهای است که حرکت آزادانه هوا به درون بینی را هدایت میکند، اما در طول بازدم، هوا باید وارد سوراخ کوچکی در دریچه شود. این روند باعث افزایش فشار در راه هوایی و گشوده ماندن آن میشود. این دستگاه نسبت به نمونههای تقلبی بیشتر به کاهش خرخر و خوابآلودگی در طول روز کمک میکند و شاید گزینه مناسبی برای برخی افراد باشد که نمیتوانند CPAP را تحمل کنند.
- لوازم دهانی. یکی دیگر از گزینهها پوشیدن نوعی دستگاه دهانی است که برای باز نگه داشتن گلو طراحی میشود. البته دستگاه CPAP بهمراتب موثرتر از لوازم دهانی عمل میکند، اما لوازم دهانی شاید کاربرد راحتتری داشته باشد. برخی از این دستگاهها طوری طراحی شدهاند تا گلو را با آوردن فک به سمت جلو، باز کنند تا در این حالت گاهی خروپف و آپنه انسدادی خفیف خواب کاهش یابد.
چندین دستگاه نیز در دندانپزشکی موجود است. شاید لازم باشد دستگاههای مختلف را امتحان کنید تا موثرترین و مناسبترین را پیدا کنید. هنگامی که به دستگاه متناسب و دلخواه رسیدید، هنوز هم به پیگیری دندانپزشکی حداقل هر شش ماه یکبار در طول سال اول و سپس حداقل یک بار در سال نیاز خواهید داشت تا اطمینان حاصل شود که دستگاه همچنان مناسب است و علائم و نشانههای بیماری همچنان مورد ارزیابی قرار بگیرند.
جراحی
جراحی معمولا تنها زمانی گزینه مناسبی محسوب میشود که درمانهای دیگر شکست خورده باشند. به طور کلی، قبل از انجام عمل جراحی حداقل یک آزمایش سهماهه برای سایر گزینههای درمان پیشنهاد میشود. با این حال، برای تعداد کمی از افراد که مشکلات ساختاری فک دارند، جراحی نخستین گزینه خوب به شمار میرود. هدف از عمل جراحی برای آپنه خواب، بزرگتر کردن راه هوایی از طریق بینی و یا گلو است که شاید باعث ارتعاش شده باشد، خروپف ایجاد کرده باشد یا با انسداد گذرگاههای بالایی هوا باعث آپنه خواب شده باشد. گزینههای جراحی احتمالی عبارتند از:
- حذف بافت. در این روش، اصطلاحاً معروف به نام UPPP[4]، پزشک از پشت دهان و بالای گلویتان مقداری بافت برمیدارد. لوزهها و آدنوئیدها نیز معمولا برداشته میشوند. این نوع عمل جراحی ممکن است باموفقیت جلوی ارتعاش ساختارهای گلو و خروپف را بگیرد. با این حال، شاید در درمان آپنه خواب چندان موفقیتآمیز نباشد، چون بافت در قسمتهای پایین گلو هنوز هم عبور هوا را مسدود میکند. UPPP معمولا در بیمارستان انجام میشود و به بیهوشی عمومی نیاز دارد.
حذف بافت در پشت گلو بهکمک لیزر یک شیوه درمانی مناسب برای آپنه خواب محسوب نمیشود. انرژی فرکانس رادیویی (فرساب بسامد رادیویی[۵]) شاید گزینهای برای افرادی باشد که نمیتوانند CPAP یا لوازم دهانی را تحمل کنند.
- تغییر موقعیت فک. در این روش، فک از بقیه استخوانهوای صورت به سمت جلو جابهجا میشود. این کار باعث بزرگشدن فضای پشت زبان و کام نرم واحتمال انسداد کمتر میشود. این روش، که به نام “ماکسیلو آروارهای[۶]” معروف است، شاید به همکاری یک جراح دهان و دندانپزشک ارتودنسی نیاز داشته باشد، و گاهی برای افزایش احتمال موفقیت با روش دیگری ترکیب میشود.
- ایمپلنت. وقتی در حالت بیحسی موضعی قرار دارید، میلههای پلاستیکی از طریق جراحی در کام نرم کاشته میشود. این روش برای کسانی گزینه مناسب محسوب میشود که دچار خرناس و یا آپنه خواب خفیفتر هستند و CPAP را تحمل نمیکنند.
- ایجاد گذرگاه جدید هوا (تراکئوستومی). در صورتی به این شکل از جراحی نیاز پیدا میکنید که درمانهای دیگر شکست خوردهاند و دچار باید آپنه خواب شدید و مرگبار شدهاید. در این روش، جراح یک روزنه در گردنتان باز میکند و یک لوله فلزی یا پلاستیکی میفرستد تا از طریق آن نفس بکشید. این روزنه را در طول روز پوشیده نگه میدارید. اما هنگام شب درمیآورید تا هوا در ریههایتان داخل و خارج شود و از کنار گذرگاه مسدود هوا در گلو دور بزند.
انواع دیگر جراحی نیز با پاکسازی یا گشاد کردن راههای هوایی به کاهش خرخر و درمان آپنه خواب کمک خواهند کرد:
- عمل جراحی بینی برای حذف پولیپ یا راست کردن بخش کج بین سوراخهای بینی (سِپتوم بینی منحرف)
- جراحی برای برداشتن لوزه یا آدنوئید
درمان آپنه مرکزی و پیچیده شامل موارد زیر میشود:
شیوه درمان برای مشکلات پزشکی مرتبط. علل احتمالی آپنه خواب مرکزی شامل اختلالات قلب یا عصبی-عضلانی میباشد، و درمان این شرایط بالینی شاید مفید باشد. برای مثال، بهینهدرمانی برای نارسایی قلبی شاید آپنه خواب مرکزی را برطرف کند.
- اکسیژن مکمل. مصرف اکسیژن مکمل در هنگام خواب در صورتی کمککننده خواهد بود که دچار آپنه خواب مرکزی شده باشید. اشکال مختلف اکسیژن در داروخانه موجود است و همچنین دستگاههای مختلفی برای رساندن اکسیژن به ریهها.
- فشار مثبت و مداوم راه هوایی (CPAP). این روش، همچنین مورد استفاده برای آپنه انسدادی خواب، شامل پوشیدن ماسک تحت فشار جلوی بینی در هنگام خواب میباشد. ماسک به یک پمپ کوچک وصل است که هوا را با فشار به درون راه هوایی میراند تا دچار فروپاشی نشود. CPAP ممکن است خرناس را از بین ببرد و از آپنه خواب جلوگیری کند. همانند آپنه انسدادی خواب، میبایست طبق دستورالعمل از این دستگاه استفاده کنید. اگر ماسک برایتان ناراحتکننده است و یا فشار بیش از حد سنگینی احساس میکنید، با پزشک صحبت کنید تا تنظیمات لازم صورت بگیرد.
- فشار راه هوایی مثبت دوسطحی (BPAP). بر خلاف CPAP که هوا را با آهنگ یکنواختی تأمین میکند، یعنی فشار ثابت به درون راه هوایی فوقانی هنگام دم و بازدم، BPAP فشاری سنگینتر هنگام دم و سبکتر هنگام بازدم فراهم میکند. هدف از این درمان کمک به الگوی تنفس ضعیف در آپنه خواب مرکزی است. برخی از دستگاههای BPAP وقتی تشخیص دهند که شما چند ثانیه نفس نکشیدهاند بطور خودکار تنفس ایجاد میکنند.
- تهویه تطبیقی خودتنظیم[۷] (ASV). این دستگاه جریان هوا که اخیرا تأییدشده، الگوی تنفس عادیتان را یاد میگیرد و اطلاعات را در کامپیوتر ذخیرهسازی میکند. پس از آنکه به خواب بروید، با بهرهگیری از فشار، الگوی تنفس عادیتان را تنظیم میکند و از وقفه در تنفس پیشگیری میکند. به نظر میرسد ASV در بعضی افراد موفقتر از اشکال دیگر فشار راه هوایی مثبت در درمان آپنه خواب مرکزی باشد.
همراه با این شیوههای درمانی، شاید درباره درمانهای متفاوتی مانند ایمپلنت گوش برای آپنه خواب خوانده یا شنیده باشید. اگرچه چندین نوع جراحی و دستگاه پزشکی از سوی اداره غذا و داروی آمریکا تأیید شدهاند، اما پژوهشهای محدودی در مورد میزان فایده آنها تاکنون منتشر شده است، و به طور کلی به عنوان تنها راه درمان توصیه نمیشوند.
در بسیاری از موارد، خودمراقبتی شاید مناسبترین برای مقابله با آپنه خواب انسدادی و احتمالا آپنه خواب مرکزی باشد. بنابراین راهنماییهای زیر را دنبال کنید:
- اضافه وزن را کم کنید. حتی اندکی از دست دادن وزن ممکن است به تسکین انقباض گلو کمک کند. آپنه خواب شاید در برخی موارد با بازگشت به وزن سالم درمان شود. اگر در حال حاضر یک برنامه کاهش وزن دارید، در مورد بهترین اقدامات کاهش وزن با پزشک صحبت کنید.
- ورزش کنید. انجام ۳۰ دقیقه فعالیت متوسط، مانند پیادهروی سریع، در بیشتر روزهای هفته ممکن است به کاهش علائم آپنه خواب انسدادی کمک کند.
- از مصرف الکل و برخی داروها مانند آرام بخش و قرصهای خوابآور اجتناب کنید. این شلکنندههای عضلات در پشت گلو باعث اختلال در تنفس میشوند.
- برروی پهلو یا شکم بخوابید نه برروی کمر. خوابیدن روی کمر میتواند زبان و کام نرم را به پشت گلو بیندازد و راه هوایی را مسدود کند. برای جلوگیری از خوابیدن به پشت، مثلاً یک توپ تنیس در پشت پیژامهتان بدوزید.
- گذرگاههای بینیتان را شبها باز نگه دارید. برای کمک به باز ماندن بینی، از اسپری شور بینی استفاده کنید. در مورد مصرف هر گونه ضداحتقان بینی و یا آنتیهیستامین با پزشک مشورت کنید، زیرا این داروها به طور کلی فقط برای مصرف کوتاهمدت توصیه میشوند.
- سیگار را ترک کنید، اگر سیگاری هستید. سیگار کندن موجب وخامت آپنه انسدادی خواب میشود.
اکثر داروهای جایگزین برای آپنه خواب بهخوبی مورد مطالعه علمی قرار نگرفتهاند. طب سوزنی در برخی مطالعات تاحدودی سودمند نشان داده شده است، اما هنوز هم به بررسیهای بیشتری نیاز دارد. اگرچه طب سوزنی ممکن است موازی با شیوههای درمان استاندارد انجام شود، ولی نباید جایگزین آنها شود. در مورد روشهای درمانی جایگزین و مورد نظر خود با پزشک گفتگو کنید.
[۱] hypersomnia
[۲] narcolepsy
[۳] bilevel positive airway pressure (BPAP)
[۴] uvulopalatopharyngoplasty
[۵] radiofrequency ablation
[۶] maxillomandibular
[۷] Adaptive servo-ventilation