تعریف
آماس کیسه‌های مفصل یا بورسیت به نوعی ناراحتی بالینیِ دردناک می‌گویند که بر کیسه‌های کوچک پر از مایع بین مفاصل تاثیر می‌گذارد. این کیسه های کوچک حفره‌های بین استخوانها، تاندون‌ها و عضلات نزدیک مفاصل را روان می‌کنند. آماس کیسه‌های مفصلی زمانی رخ می‌دهد که آن حفره‌ها ملتهب شوند.
نواحی شایعی که چنین آماسی بروز می‌کند شانه، آرنج و لگن است. اما بورسیت همچنین در زانو، پاشنه پا و پایه انگشت شست نیز رخ می‌دهد. آماس کیسه‌های مفصلی اغلب در نزدیکی مفاصلی دیده می‌شود که حرکتهای مکرر انجام می‌دهند.
درمان معمولاً شامل استراحت مفصل مبتلا و محافظت از آن در برابر ضربه‌های بیشتر است. در اغلب موارد، درد ناشی از بورسیت در عرض چند هفته با درمان مناسب از بین می‌رود، اما حمله‌های عود هم گاهی اتفاق می‌افتد.
پیشگیری از بروز بورسیت
علایم
اگر بورسیت داشت باشید، مفصل آسیب‌دیده ممکن است:
- دچار درد یا سفتی شود
- زمانی که حرکت یا فشارش می‌دهید بیشتر درد می‌گیرد
- ظاهری متورم و قرمز پیدا می‌کند
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید
در شرایط زیر با دکتر مشورت کنید:
- درد مفاصل ناتوان‌تان می‌کند
- درد برای بیش از یک تا دو هفته طول می‌کشد
- تورم بیش از حد، قرمزی، کبودی و یا خارش در ناحیه آسیب‌دیده وجود دارد
- درد شدید و یا تیرکشنده، به ویژه زمانی که ورزش و یا تمرین شدید می‌کنید
- تب
شایع‌ترین علل بورسیت همان حرکتهای تکراری یا موقعیت‌های بدنی است که حفره‌های اطراف مفصل را تحریک می‌کنند. مثالها عبارتند از:
- پرتاب توپ بیس‌بال و یا بارها بلند کردن اشیا به بالای سرتان
- تکیه برروی آرنج برای مدت طولانی
- زانو زدن شدید برای انجام کارهایی مانند پهن کردن فرش و یا سابیدن کف آشپزخانه
- نشستن طولانی‌مدت، به خصوص بر روی سطوح سفت
علل دیگر شامل آسیب یا ضربه به ناحیه آسیب‌دیده، آرتریت‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، نقرس و عفونت می‌شود.
هر کسی ممکن است دچار بورسیت شود، اما چند عامل وجود دارد که میزان خطر را افزایش می‌دهد.
سن: وقوع بورسیت با افزایش سن شایع‌تر می‌شود.
مشاغل یا سرگرمی: اگر کار یا سرگرمی‌تان نیاز به حرکتهای تکراری و یا فشار بر حفره مفاصل خاصی دارد، خطر ابتلا به بورسیت افزایش خواهد یافت. مثالها عبارتند از پهن کردن فرش، کاشیکاری، باغبانی، نقاشی و نواختن آلات موسیقی.
سایر ناراحتی‌های بالینی: بیماریهای سیستمیک خاصی مانند آرتریت روماتوئید، نقرس و دیابت، خطر ابتلا به بورسیت را افزایش می‌دهند.
در حالی که ابتدا نگرانی‌هایتان را با پزشک خانواده در میان می‌گذارید، ولی ممکن است به دکتر متخصص در اختلالات مفصل (روماتولوژی) ارجاع داده شوید.
کارهایی که می‌توانید انجام دهید
شاید بهتر باشد فهرستی تهیه کنید که شامل موارد زیر باشد:
- شرح تفصیلی درباره نشانه‌های بیماری که مبتلا شده‌اید
- اطلاعاتی در مورد مشکلات پزشکی که در گذشته داشته‌اید
- اطلاعاتی در مورد مشکلات پزشکی که پدر و مادر یا خواهر و برادرتان داشته‌اند
- تمام داروها و مکملهای غذایی که مصرف می‌کنید
- سوالاتی که می‌خواهید از دکتر بپرسید
برای بورسیت، برخی از سوالات اساسی که باید از دکتر بپرسید عبارتند از:
- محتمل‌ترین علت علائمی که دارم چیست؟
- آیا علل احتمالی دیگری هم وجود دارد؟
- آیا به آزمایشات بیشتری نیاز دارم؟
- چه شیوه درمانی خاصی پیشنهاد می‌دهید؟
- من مشکلات بالینی دیگری دارم. چگونه می‌توانم بیماریها را باهم مدیریت کنم؟
- آیا باید فعالیت‌هایم را محدود کنم؟
- آیا اقدام‌های خودمراقبتی خاصی وجود دارد که امتحان کنم؟
- آیا بروشور یا مطالب چاپی دیگری در این باره وجود دارد که مطالعه کنم؟ چه وب‌سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
درمان بورسیت
چه انتظاراتی باید از پزشک داشته باشید
در معاینه فیزیکی، دکتر برروی نقاط مختلفی پیرامون مفصل مبتلا فشار وارد می‌کند تا مشخص شود آیا حفره مفصل خاصی باعث درد شده است.
دکتر همچنین شاید سوال‌های زیر را بپرسد:
- درد ناشی از بیماری چه زمانی آغاز شد؟
- آیا ناگهان بروز کرد یا تدریجی؟
- چه نوع کارهایی در طول روز انجام می‌دهید؟
- سرگرمی‌ها یا فعالیتهای تفریحی‌تان چیست؟
- آیا درد در طول فعالیتهای خاص مانند زانو زدن یا بالا رفتن از پله‌ها رخ می‌دهد و یا بدتر می‌شود؟
- آیا به تازگی زمین خورده‌اید و یا جراحت دیگری پیدا کرده‌اید؟
- چه شیوه‌های درمانی را امتحان کرده‌اید؟
- این شیوه‌های درمانی چه اثری داشتند؟
پزشکان اغلب بورسیت را بر اساس تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی تشخیص می‌دهند. اگر تست بیشتری نیاز باشد، آزمونهای زیر را انجام خواهید داد:
آزمایش‌های تصویربرداری: تصاویر اشعه ایکس نمی‌توانند بورسیت را تشخیص دهند، اما به حذف علل احتمالی دیگر کمک می‌کنند. سونوگرافی یا MRI در صورتی انجام می‌شوند که بورسیت را نتوان به راحتی از طریق معاینه فیزیکی به تنهایی تشخیص داد.
تست های آزمایشگاهی: دکتر ممکن است آزمایش خون یا تحلیل مایعات حفره ملتهب را انجام دهد تا محل دقیق علت التهاب مفاصل و درد را مشخص کند.
درمان
درمان آماس کیسه‌های مفصلی معمولا دربرگیرنده اقدامات محافظه‌کارانه مانند استراحت، یخ‌گذاشتن و مصرف مسکن می‌شود. اگر اقدامات محافظه‌کارانه بی‌فایده باشند، شیوه درمان عبارتند از:
دارو: اگر التهاب در حفره مفصلی به خاطر عفونت باشد، دکتر شاید آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
درمان: دکتر ممکن است درمان فیزیکی یا تمریناتی را برای تقویت عضلات در ناحیه آسیب‌دیده، کاهش درد و جلوگیری از عود توصیه کند.
تزریق: دکتر ممکن است برای از بین بردن التهاب در شانه یا ران، داروی کورتیکواستروئید را به داخل حفره مفصلی تزریق کند. این شیوه درمان به طور کلی درد را به سرعت تسکین می‌دهد و در بسیاری از موارد، یک تزریق برایتان کافی خواهد بود.
دستگاه‌های کمکی: استفاده موقت از عصا یا دستگاه‌های دیگر به کاهش فشار روی ناحیه آسیب‌دیده کمک خواهد کرد.
جراحی: حفره مفصلی ملتهب گاهی باید با عمل جراحی تخلیه شود اما به ندرت عمل جراحی برای برداشتن حفره مفصلی ضروری می‌شود.
اقداماتی که می‌توانید برای تسکین درد بورسیت انجام دهید عبارتند از:
- استراحت و بی‌حرکت نگه داشتن ناحیه آسیب‌دیده
- گذاشتن یخ برای کاهش ورم
- مصرف داروی غیرتجویزی، مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین IB، غیره) و یا ناپروکسن سدیم (Aleve، غیره)، برای تسکین درد و کاهش التهاب
- گذاشتن بالش نرم زیر زانو و یا بین دو پا هنگامی که به پهلو می‌خوابید
- جلوگیری از فشار آرنج با تکیه ندادن و یا انداختن وزن بر روی آرنج هنگام بلند شدن از حالت درازکش
اگرچه همه انواع بورسیت را می‌توان پیشگیری کرد، اما می‌توانید خطر و شدت عود را با تغییر در نحوه انجام برخی وظایف خاص کاهش دهید. مثالها عبارتند از:
استفاده از زانوبند: بستن برخی از انواع بالشتک‌ها برای کاهش فشار بر روی زانو و سایر مفاصل در صورتی مفید خواهد بود که کار و سرگرمی‌تان شامل زانوزدن‌های مکرر یا فشار مکرر بر سایر مفاصل باشد.
بلند کردن صحیح اشیاء. وقتی شیئی را بلند می‌کنید، زانوهایتان را خم کنید. در غیر اینصورت، فشار مضاعفی بر حفره‌های مفصلی باسن وارد خواهد شد.
حمل بارهای سنگین روی چرخدستی: حمل بارهای سنگینی فشار مضاعفی به حفره مفصلی شانه‌ها وارد می‌کند. در عوض، از چرخدستی و یا سبد خرید چرخدار استفاده کنید.
وقفه‌های مکرر بین کارها: کارهای تکراری را همراه با استراحت و یا فعالیتهای جایگزین دیگر انجام دهید.
در اطراف راه بروید. سعی کنید در موقعیت یکسانی بیش از حد طولانی ننشینید، به خصوص برروی سطوح سخت، چون فشار زیادی به حفره‌های مفصلی در ران و باسن وارد می‌شود.
حفظ وزن در حد مناسب: داشتن اضافه وزن فشار بیشتری بر مفاصل وارد می‌آورد.
ورزش: تقویت ماهیچه‌ها می‌تواند به محافظت از مفصل آسیب‌دیده کمک کند.
گرم کردن و کشش قبل از فعالیت شدید برای حفاظت از مفاصل آسیب‌دیده.
