التهاب تاندون آشیل به استفاده مفرط از تاندون آشیل گفته می‌شود؛ یعنی بافتی نواری‌شکل که ماهیچه‌های ساق در پشت پا را به استخوان پاشنه وصل میکند. این تاندون زمانی استفاده می‌شود که راه می‌روید، می‌دوید، می‌پرید و یا برروی انگشتان پا بلند می‌شوید.
التهاب تاندون آشیل اغلب در دوندگانی رخ می‌دهد که شدت یا مدت تمرین را به طور ناگهانی افزایش می‌دهند. همچنین در افراد میانسالی رایج است که ورزشی را بطور نیمه‌منظم انجام می‌دهند.
التهاب تاندون آشیل در اغلب موارد با مراقبت خانگی و تحت نظارت پزشک درمان می‌شود. معمولا” برای جلوگیری از دوره های عود التهاب (اپیزودهای عود)، انجام راهکارهای خودمراقبتی ضروری است. موارد جدی‌تر التهاب تاندون آشیل ممکن است به دلیل تضعیف تاندون، منجر به پارگی گردیده و نیازمند جراحی باشند.
دردی که به التهاب تاندون آشیل نسبت داده می‌شود، به شکل دردی خفیف در پشت ساق و یا بالای پاشنه پا احساس می شود که معمولا” پس از دویدن‌های طولانی، بالا رفتن از پله‌ها، دوی سرعت و یا فعالیت های مشابه رخ می‌دهد.
همچنین ممکن است، به‌خصوص صبح‌ها، در آن ناحیه درد یا سفتی حس کنید که معمولا با انجام فعالیت خفیف بهبود می‌یابد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید
اگر بطور مداوم احساس درد می‌کنید با پزشک تماس بگیرید. چنانچه دردی شدید و یا ناتوانی در خود می‌بینید حتماً به دنبال مراقبت پزشکی فوری باشید، چون امکان دارد یکی از تاندونها پاره شده باشد.
هر چه سن بالاتر می‌رود ساختار تاندون آشیل ضعیف‌تر می‌شود و نسبت به جراحت آسیب‌پذیری بیشتری پیدا میکند؛ به خصوص در افرادی که تنها در تعطیلات آخر هفته در ورزشی خاص شرکت می‌کنند یا شدت برنامه‌های دویدن را به طور ناگهانی افزایش می‌دهند.
عوامل متعددی ممکن است خطر ابتلا به التهاب تاندون آشیل را افزایش دهد، از جمله:
- سن و جنس. التهاب تاندون آشیل اغلب در مردان میانسال رخ می‌دهد.
- مشکلات جسمی. صافی طبیعی کف پا فشار بیشتری برروی تاندون آشیل وارد میکند. چاقی مفرط و ماهیچه‌های سفتِ نرمه ساق‌ها نیز به فشار روی تاندون می‌افزاید.
- انتخاب نوع تمرین. دویدن با کفش‌های کهنه میتواند میزان خطر را افزایش دهد. درد تاندون بیشتر در آب و هوای سرد بروز میکند. دویدن برروی زمین ناهموار نیز می تواند شما را در معرض جراحت آشیل قرار دهد.
- شرایط طبی. افرادی که دیابت یا فشار خون بالا دارند از ریسک بالاتری برای ابتلا به التهاب تاندون آشیل برخوردار هستند.
- داروهای درمانی. انواع خاصی از آنتی‌بیوتیک‌ها به نام فلوروکینولون برای موارد شدیدتر التهاب تاندون آشیل تجویز می‌شود.
به احتمال زیاد ابتدا علائم بیماری را برای پزشک خانوادگی در میان خواهید گذاشت. پزشک شاید شما را به یک فرد متخصص در درمان جراحت‌های ناشی از ورزش و یا طب فیزیکی و توانبخشی ارجاع دهد. اگر تاندون آشیل پاره شده باشد حتماً باید سراغ یک جراح ارتوپدی بروید.
چه انتظاراتی باید از پزشک داشته باشید
برای پاسخگویی به سوالات زیر در مورد علائم و وضعیت خود آمادگی داشته باشید:
در طول معاینه فیزیکی، پزشک به آرامی برروی ناحیه آسیب‌دیده فشار وارد می کند تا محل درد، میزان حساسیت به لمس و یا تورم مشخص شود. همچنین میزان انعطاف‌پذیری، هم‌ترازی، دامنه حرکت و رفلکس‌های پا و مچ را ارزیابی خواهد کرد.
تست‌های تصویربرداری
پزشک ممکن است یک یا چند مورد از آزمایشات زیر را برای ارزیابی شرایط شما سفارش کند:
- اشعه‌ی ایکس. گرچه اشعه ایکس نمی‌تواند بافت‌های نرم مانند تاندونها را مشخص کند، اما به حذف شرایط احتمالی دیگری که ممکن است منجر به علائم مشابه شده باشد کمک میکند.
- سونوگرافی. این دستگاه با استفاده از امواج صوتی به نمایش بافت‌های نرم مانند تاندونها می‌پردازد. سونوگرافی همچنین میتواند تصاویر بلادرنگ (واقعی و لحظهای) از تاندون آشیل در حال حرکت تهیه کند.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). با بهره‌گیری از امواج رادیویی و یک آهنربای بسیار قوی، دستگاه MRI میتواند تصاویر بسیار دقیقی از تاندون آشیل تهیه کند.
داروها
اگر داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن (آدویل، موترین IB و غیره) و یا ناپروکسن برای کاهش درد کافی نباشند، ممکن است پزشک داروهای قوی‌تری برای کاهش التهاب و تسکین درد تجویز نماید.
ورزش‌درمانی
یک درمانگر فیزیکی ممکن است برخی از گزینه‌های درمانی زیر را پیشنهاد دهد:
- تمرین‌ها. درمانگران اغلب تمرینات کششی و تقویتی خاصی را برای تسریع شفابخشی و تقویت تاندون آشیل و سازه‌های پشتیبان آن تجویز می‌کنند.
- دستگاه‌های ارتز. گذاشتن یک تکه نرم داخل کفش‌ها که اندکی پاشنه‌های پا را بالا می‌آورد، به فرونشاندن فشار روی تاندون کمک میکند و بالشتک نرمی در آن ناحیه درست میکند تا میزان نیروی وارده به تاندون آشیل کاهش یابد.
جراحی
اگر چندین ماه درمان به شیوه محافظه‌کارتر هیچ فایده‌ای ندارد و یا اگر تاندون پاره شده باشد، ممکن است برای اصلاح تاندون آشیل، پیشنهاد عمل جراحی از سوی پزشک مطرح شود.
راهکارهای خودمراقبتی شامل مراحل زیر می‌شود که میتواند با سرواژه «ایما» شناخته شود:
- استراحت. شاید لازم باشد برای چند روز از تمرین ورزشی اجتناب کنید یا به فعالیت دیگری مانند شنا روی بیاورید که به تاندون آشیل فشار وارد نمی‌کند. در موارد شدید، شاید لازم باشد بوتهای پیاده‌روی بپوشید و حتی از عصا استفاده کنید.
- یخ. برای کاهش درد و تورم پس از ورزش یا زمانی که احساس درد می‌کنید، یک بسته یخ (آیس‌پک) را حدود ۱۵ دقیقه برروی تاندون قرار دهید.
- متراکم‌سازی. باندپیچی با پوشش‌های ارتجاعی میتواند به کاهش تورم و حرکت تاندون کمک کند.
- ارتفاع. پای آسیب‌دیده را در سطحی بالاتر از قلب خود بالا ببرید تا ورم را کاهش دهید. شب‌ها در حالتی بخوابید که پای آسیب‌دیده بالاتر از بدن قرار داشته باشد.
اگرچه جلوگیری از التهاب تاندون آشیل معمولاً غیرممکن است، اما با اقدام‌هایی خاص می‌توانید خطر ابتلا را کاهش دهید:
- سطح فعالیت خود را به تدریج افزایش دهید. اگر تازه شروع به انجام یک رژیم ورزشی کرده‌اید، به‌آرامی تمرین کنید و به‌تدریج مدت و شدت آن را افزایش دهید.
- سخت نگیرید. از انجام فعالیت‌هایی مثل دویدن روی تپه (یا سربالایی) که فشار بیش از حد به تاندون وارد میکند اجتناب نمایید. اگر در فعالیتی شدید شرکت می‌کنید، ابتدا با تمرین‌های آهسته بدن را گرم کنید. اگر هنگام انجام تمرینی خاص متوجه درد شُدید، بایستید و استراحت کنید.
- کفش‌هایتان را با دقت انتخاب کنید. کفش‌هایی که هنگام ورزش می‌پوشید باید کفی نرم و مناسب برای پاشنه‌ها داشته باشند و همچنین پشتی محکم برای قوس کف پا تا از میزان تنش در تاندون آشیل بکاهد. کفش‌های کهنه را عوض کنید. اگر کفش‌هایتان وضعیت خوبی دارند اما از پاهایتان پشتیبانی نمی‌کنند، پس در هر دو کفش از یک جفت کفی مخصوص استفاده کنید.
- کشش روزانه. به‌منظور حفظ انعطاف‌پذیری، صبح‌ها قبل و بعد از ورزش برای کشش ماهیچه‌های ساق پا و تاندون آشیل وقت بگذارید. این کار به‌خصوص برای جلوگیری از بازگشت التهاب تاندون آشیل اهمیت دارد.
- تقویت ماهیچه‌های ساق پا. ماهیچه‌های محکم ساق به تاندون آشیل و ساق کمک میکند تا تنش‌های وارده را بهتر تحمل کنند.
- تمرین‌های متناوب. فعالیت‌های با ضریب تأثیرگذاری بالا مانند دویدن و پریدن را همراه با فعالیت‌های کم‌تاثیر مانند دوچرخه سواری و شنا بطور متناوب انجام دهید.
