تعریف
سندرم تنفسی خاورمیانه یا مرس نوعی بیماری تنفسی ویروسی ناشی از کروناویروس جدید است که برای اولین بار در عربستان سعودی در سال ۲۰۱۲ شناسایی شد. کروناویروس‌ها خانواده بزرگی از ویروس‌ها هستند که موجب بیماریهای مختلفی از جمله سرماخوردگی تا سندرم حاد تنفسی (SARS) می‌شوند.
مرس یک ویروس مشترک انسان و دام است که از حیوانات به انسان منتقل می‌شود. سرچشمه این ویروس به طور کامل معلوم نشده است اما بر اساس تجزیه و تحلیل ژنوم‌های مختلف ویروس، اعتقاد بر این است که از خفاش‌ها سرچشمه گرفته و زمانی در گذشته‌های دور به شتر منتقل شده است.
علایم معمولی سندروم تنفسی عبارتند از تب، سرفه و تنگی نفس. سینه پهلو نیز شایع است، اما همیشه وجود ندارد. عوارض گوارشی از جمله اسهال نیز گزارش شده است. طبق گزارشها، حدود ۳۶٪ از بیماران مبتلا به مرس فوت کرده‌اند. اگرچه اکثر موارد ابتلای انسانی مرس به عفونتهای انسان-به-انسان نسبت داده شده‌اند، اما به احتمال زیاد شتر میزبان و مخزن بزرگی برای مرس و منبع حیوانی عفونت در انسان محسوب می‌شود. با این حال، نقش دقیق شتر در انتقال ویروس و مسیر دقیق انتقال همچنان ناشناخته است.
به نظر نمی‌رسد این ویروس به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شود، مگر اینکه تماس نزدیکی وجود داشته باشد، مانند زمانی که مراقبتها از بیمار بصورت محافظت‌نشده انجام شود.
اختلالات تنفسی در بیماران مبتلا به مرس
علایم
طیف بالینی عفونت مرس از محدوده بدون نشانه و یا علایم خفیف تنفسی شروع و تا بیماری حاد تنفسی و مرگ تمام می‌شود. علایم معمول بیماری سندروم تنفسی عبارتند از تب، سرفه و تنگی نفس. سینه پهلو نیز شایع است، اما همیشه وجود ندارد. عوارض گوارشی از جمله اسهال نیز گزارش شده است. بیماری شدید می‌تواند موجب نارسایی تنفسی شود که به تهویه مکانیکی و پشتیبانی در بخش مراقبتهای ویژه نیاز خواهد داشت. طبق گزارشها، حدود ۳۶٪ از بیماران مبتلا به مرس فوت کرده‌اند. به نظر می‌رسد این ویروس در افراد مسن، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و کسانی که بیماریهای مزمن مانند سرطان، بیماری ریوی مزمن و دیابت دارند، باعث بیماری شدیدتری شود.
انتقال
انتقال از غیرانسان به انسان: اگرچه مسیر انتقال از حیوانات به انسان بطور کامل مشخص نشده است اما شتر به احتمال زیاد میزبان و مخزن بزرگی برای مرس و منبع حیوانی عفونت در انسان محسوب می‌شود. سویه‌های مرس که با سویه‌های انسانی یکسان هستند در چند کشور از جمله مصر، عمان، قطر و عربستان سعودی از شترها جدا سازی شده‌اند.
انتقال انسان-به-انسان: به نظر نمی‌رسد این ویروس به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شود، مگر اینکه تماس نزدیکی وجود داشته باشد، مانند زمانی که مراقبتها از بیمار مبتلا به عفونت بصورت محافظت‌نشده انجام شود. موارد خاصی از بیماری در مراکز درمانی و بهداشتی وجود داشته که در آن احتمال انتقال انسان به انسان بالاتر به نظر می‌رسد، به ویژه هنگامی که شیوه‌های پیشگیری از عفونت و کنترل ناکافی باشند. تاکنون، هیچ شواهدی از انتقال پایدار بیماری در جوامع خاص یافت نشده است.
به نظر می‌رسد این ویروس در سراسر شبه جزیره عربستان گردش می‌کند، عمدتاً در عربستان سعودی که از سال ۲۰۱۲ اکثر موارد (بالای ۸۵٪) در این کشور گزارش شده است. چندین مورد در خارج از خاورمیانه گزارش شده است. تصور می‌شود بسیاری از این عفونت‌ها در خاورمیانه کسب شده است و سپس به مناطق دیگر گسترش یافته است. شیوع این بیماری در جمهوری کره بزرگترین نمونه خارج از خاورمیانه است و با این حال، هیچ شواهدی از انتقال پایدار انسان به انسان در جمهوری کره وجود ندارد. برای همه موارد صادر شده بیماری، هیچ انتقال ثانویه و یا ثانویه محدود در کشورهای مقصد گزارش نشده است.
پیشگیری و درمان
هیچ واکسن یا شیوه درمان خاصی در حال حاضر در دسترس نیست. درمان برمبنای پشتیبانی و شرایط بالینی بیمار است. به طور کلی برای احتیاط، هر کسی که از مزارع، بازارها، انبارها و یا مکانهای دیگر دیدن می‌کند که در آن شتر و دیگر حیوانات وجود دارد، باید اصول بهداشت عمومی از جمله شستن دستها به طور منظم قبل و بعد از دست زدن به حیوانات را رعایت کند و از تماس با حیوانات بیمار اجتناب کند.
مصرف محصولات حیوانی خام یا نیم‌پز، از جمله شیر و گوشت، با خطر بالای عفونت با انواع ارگانیسم‌های ناقل بیماری در انسان همراه خواهد بود. محصولات حیوانی که بطور مناسب از طریق پخت و یا پاستوریزاسیون فرآوری می‌شوند برای مصرف ایمن هستند، اما باید احتیاط کنید تا مبادا از غذاهای نپخته دیگر آلودگی گرفته باشند. گوشت شتر و شیر شتر از جمله محصولات مغذی هستند که پس از پاستوریزه کردن، پخت و یا دیگر عملیاتهای حرارتی مصرف می‌شوند.
تا زمانی که اطلاعات بیشتری در مورد مرس بدست آید، افراد مبتلا به دیابت، نارسایی کلیه، بیماری ریوی مزمن، و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند با خطر بیماری شدید ناشی از عفونت مرس روبرو هستند. این افراد باید از تماس با شتر، نوشیدن شیر خام شتر یا ادرار شتر، و یا خوردن گوشتی که به درستی پخته نشده اجتناب کنند.
انتقال حیوان به انسان
مراکز مراقبت بهداشتی
انتقال ویروس در مراکز مراقبتهای بهداشتی در چندین کشور رخ داده است، برای مثال از بیماران به ارائه‌دهندگان مراقبتهای بهداشتی و بین بیماران در محیط مراقبتی قبل از تشخیص مرس. شناسایی بیماران مبتلا به سندروم تنفسی در مراحل اولیه و یا بدون تست همیشه امکان‌پذیر نیست، زیرا علائم و دیگر ویژگیهای بالینی شاید غیراختصاصی باشند.
اقدامات پیشگیری از عفونت برای جلوگیری از گسترش احتمالی مرس در مراکز مراقبتهای بهداشتی بسیار حیاتی است. مراکزی که برای بیماران مشکوک یا تاییدشده که به سندروم تنفسی COV آلوده هستند، خدمات مراقبتی ارائه می‌دهند باید اقدامات مناسب را برای کاهش خطر انتقال ویروس از بیمار آلوده به سایر بیماران، کارکنان مراقبتهای بهداشتی و یا بازدیدکنندگان صورت دهند. کارکنان مراقبتهای بهداشتی باید درباره پیشگیری و مهار عفونت آموزش ببینند و باید این مهارت‌ها را به طور منظم به‌روز کنند.
