سرطان پستان نوعی سرطان است که در سلولهای پستانها شکل می‌گیردپس از سرطان پوست، سرطان پستان شایع‌ترین نوع سرطان در زنان در ایالات متحده تشخیص داده شده است.
سرطان پستان هم در مردان شایع است و هم در زنان، اما شیوع آن در زنان به‌مراتب بیشتر است.
برای آطلاع‌رسانی درباره سرطان پستان حمایت‌های قابل‌توجهی صورت گرفته و تأمین مالی پژوهش‌های علمی باعث بهبود غربالگری، تشخیص و پیشرفت در درمان سرطان پستان شده است. شانس نجات از مرگ ناشی از سرطان پستان امروزه افزایش یافته و نرخ مرگ و میر به طور پیوسته سیری نزولی داشته است که عمدتا به دلیل شماری از عوامل مانند تشخیص زودهنگام، رویکرد شخصی تازه به درمان و درک بهتر از بیماری می‌باشد.
علائم و نشانه‌های احتمالی سرطان پستان عبارتند از:
- توده‌ای ضخیم در پستان که با بافت پیرامونی تفاوت دارد
- ترشح خونی از نوک پستان
- تغییر در اندازه، شکل یا ظاهر پستان
- تغییرات پوست روی پستان مانند برآمدگی
- وارونگی اخیر در نوک پستان
- پوسته‌پوسته‌شدن و یا ورآمدن ناحیه رنگدانه‌ای پوست اطراف نوک پستان (آرئول) و یا پوست پستان
- قرمزی یا سطح حفره‌ای روی پوست پستان مانند پوست پرتغال
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر توده‌ای یا هر گونه تغییر دیگری روی پستان خود می‌بینید (حتی اگر ماموگرافی اخیر طبیعی بوده است) برای ارزیابی سریع یک وقت ملاقات با پزشک بگذارید.
هنوز مشخص نیست چه عاملی منجر به سرطان پستان میشود.
پزشکان می‌دانند که سرطان پستان زمانی رخ میدهد که برخی از سلولهای پستان شروع به رشد غیرطبیعی می‌کنند. سلو‌ل‌ها ممکن است از طریق پستان به غدد لنفاوی و یا سایر نقاط بدن گسترش یابند (متاستاز).
سرطان پستان اغلب از سلولهای مجاری تولید شیر (موسوم به کارسینوم داکتال مهاجم) آغاز میشود. سرطان پستان همچنین ممکن است در بافت غده‌ای به نام لوبول (سرطان لوبولار تهاجمی) و یا در سلولهای دیگر و یا بافت درونی پستان آغاز شود.
محققان به چندین عامل هورمونی، محیطی و سبک زندگی پی برده‌اند که خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهند. این احتمال وجود دارد که سرطان پستان ریشه در تداخل پیچیده‌ای از ساختار ژنتیکی بدن و محیط زیست پیرامونی داشته باشد.
سرطان پستان ارثی
پزشکان برآورد می‌کنند که تنها ۵ تا ۱۰ درصد از سرطانهای پستان به جهش‌های ژنی مربوط میشود که نسل به نسل در خانواده‌ای جریان دارد.
چندین ژن جهش‌یافته ارثی که احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهند شناسایی شده‌اند.
اگر سابقه خانوادگی دیرینه‌ای از سرطان پستان و یا سرطان های دیگر داشته باشید، ممکن است پزشک انجام آزمایش خون را برای شما تجویز کند تا جهش خاص و یا دیگر ژن‌های ارثی خانوادگی را شناسایی کند.
شاید صلاح باشد از پزشک درخواست کنید شما را به مشاور ژنتیک ارجاع دهد تا تاریخچه بهداشت خانواده‌تان مورد بررسی قرار بگیرد و بعد برای تست ژنتیکی مناسب راهنمایی شوید.
هر عامل خطر در مورد سرطان پستان می‌تواند به احتمال بیشترِ ابتلای شما به سرطان پستان منجر شود. اما داشتن یک یا حتی چند عامل خطر سرطان پستان لزوما بدین معنا نیست که به‌زودی دچار سرطان خواهید شد. بسیاری از زنان مبتلا به سرطان پستان هیچ عامل خطری نداشته‌اند به جز اینکه فقط مونث بوده‌اند.
عوامل مربوط به افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان عبارتند از:
- مونث بودن.
- افزایش سن.
- سابقه شخصی سرطان پستان. اگر در یکی از پستانها سرطان پستان داشته‌اید خطر ابتلا به سرطان در پستان دیگر بیشتر میشود.
- سابقه خانوادگی سرطان پستان. اگر مادر، خواهر یا دختر در خانواده‌تان مبتلا به سرطان پستان تشخیص داده شده‌اند، به‌خصوص در سنین جوانی، خطر ابتلای شما به سرطان پستان افزایش می‌یابد. با این حال، اکثر افراد مبتلا به سرطان پستان هیچ سابقه خانوادگی از این بیماری نداشته‌اند.
- ژن‌های ارثی که خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند. جهش‌های ژنی خاصی که خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهند، از والدین به فرزندان منتقل می‌شوند. این ژنها تا حد زیادی خطر ابتلا به سرطان پستان و سرطان های دیگر را افزایش می‌دهند، اما ابتلا به سرطان را اجتناب‌ناپذیر نمی‌کنند.
- قرار گرفتن در معرض تابش. اگر در دوران کودکی یا جوانی برروی قفسه سینه پرتودرمانی انجام داده باشید.
- چاقی مفرط.
- آغاز عادت ماهانه در سنین پایین‌تر. آغاز عادت ماهانه قبل از ۱۲ سالگی.
- آغاز یائسگی در سنین بالاتر. اگر دوره یائسگی در سنین بالاتر شروع شود.
- به دنیا آوردن اولین فرزند در سنین بالاتر. زنانی که اولین فرزند خود را پس از ۳۵ سالگی به دنیا می‌آورند خطر ابتلای بیشتری دارند.
- نداشتن سابقه حاملگی. زنانی که هرگز باردار نشده‌اند نسبت به زنانی که یک یا چند بار حاملگی داشته‌اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان قرار دارند.
- هورمون‌درمان پس از یائسگی. زنانی که داروهای هورمونی با ترکیب استروژن و پروژسترون برای درمان علائم و نشانه‌های یائسگی مصرف می‌کنند، با خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان روبرو هستند. خطر ابتلا به سرطان پستان زمانی کاهش می‌یابد که زنان مصرف این گونه داروها را ترک می‌کنند.
- نوشیدن الکل. نوشیدن الکل خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش میدهد.
مرحله‌بندی سرطان پستان
پس از آنکه پزشک سرطان پستان را تشخیص دهد، مرحله آن را مشخص خواهد کرد. مرحله پیشروی سرطان به تعیین دورنمای آینده و بهترین گزینه‌های درمانی کمک می‌کند.
مراحل سرطان پستان گستره‌ای از ۰ تا ۴ را در برمی‌گیرد. مرحله ۰ نشان میدهد که سرطان حالت غیرتهاجمی دارد و یا در مجاری شیردهی قرار گرفته است. سرطان پستان در مرحله چهارم، همچنین موسوم به سرطان پستان متاستاتیک، نشان میدهد که سرطان به مناطق دیگر بدن شیوع یافته است.
پزشک بر اساس نوع سرطان پستان، چندین گزینه درمانی برای سرطان پستان تعیین خواهد کرد، همچنین مرحله و درجه، اندازه سرطان و درجه حساسیت سلولهای سرطانی به هورمون را مشخص خواهد کرد. پزشک به میزان سلامتی کلی و ترجیحات شما نیز توجه خواهد کرد.
بسیاری از زنان تحت عمل جراحی برای سرطان پستان قرار می‌گیرند. همچنین قبل یا بعد از عمل جراحی، درمانهای افزوده مانند شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی و تابش امواج انجام می‌دهند.
جراحی سرطان پستان
عمل‌های جراحی مورد استفاده در درمان سرطان پستان عبارتند از:
- حذف سرطان پستان (لامپکتومی). لامپکتومی به طور معمول برروی تومورهای کوچکتر انجام میشود.
- حذف کل پستان (ماستکتومی). اکثر روش‌های ماستکتومی کل بافت پستان شامل لوبول، مجرای، بافت چربی و کمی از پوست نوک پستان و آرئول (ماستکتومی ساده) را حذف می‌کند.
در نوعی ماستکتومی، پوست روی پستان دست‌نخورده باقی می‌ماند تا بازسازی و ظاهر بهبود یابد. بسته به محل و اندازه تومور، نوک پستان نیز ممکن است بدون حذف باقی بماند.
- حذف تعداد محدودی از گره‌های لنفاوی (بیوپسی گره نگهبان). برای تعیین اینکه آیا سرطان به غدد لنفاوی گسترش پیدا کرده یا نه، جراح درباره کاربرد حذف گره‌های لنفاوی که قرار است برای اولین بار زهکشی لنفاوی از تومور را تجربه کنند، با شما صحبت خواهد کرد.
اگر هیچ سرطانی در آن غدد لنفاوی یافت نشود، احتمال پیدا کردن سرطان در هر یک از گره‌های لنفاوی باقیمانده بسیار کم است و هیچ گره دیگری نیاز به حذف نخواهد داشت.
- حذف چند گره لنفاوی (برش گره‌ی لنفاوی کمکی). اگر سرطان در گره لنفاوی پیشاهنگ (sentinel node) یافت شود، جراح در مورد تاثیر برداشتتن گره‌های لنفاوی بیشتری از زیر بغل با شما صحبت خواهد کرد.
- حذف هر دو پستان. چنانچه احتمال خطر ابتلای سرطان به پستان دیگر به خاطر زمینه ژنتیکی و یا سابقه خانوادگی دیرینه افزایش یافته باشد، برخی از زنان مبتلا به سرطان در یک پستان شاید ترجیح دهند پستان دیگر (سالم) را نیز بردارند (ماستکتومی پیشگیرانه دگرسو).
البته اکثر زنان مبتلا به سرطان در یک پستان هرگز دچار سرطان در پستان دیگر نمی‌شوند.
عوارض جراحی سرطان پستان به رویه‌های درمانی که انتخاب می‌کنید بستگی خواهد داشت. جراحی با خطر خونریزی و عفونت همراه است.
برخی از زنان ترجیح می‌دهند بعد از عمل جراحی، برروی پستان بازسازی انجام شود. در مورد گزینه‌ها و اولویت‌های خود با جراح صحبت کنید.
قبل از عمل جراحی برروی پستان، با یک جراح پلاستیک ملاقات کنید. گزینه‌های پیش روی شما می‌تواند شامل بازسازی از طریق کاشت پستان (یعنی ایمپلنت با سیلیکون یا آب) و یا بازسازی با بهره‌گیری از بافت خودتان باشد.
پرتو درمانی
پرتودرمانی از پرتوهای قوی انرژی مانند اشعه ایکس برای کُشتن سلولهای سرطانی استفاده می‌کند. پرتودرمانی به طور معمول با بهره‌گیری از دستگاهی بزرگ صورت می‌گیرد که اشعه‌های پرانرژی (تابش پرتوهای خارجی) را بسمت بدن‌تان هدفگیری می‌کند. اما تابش پرتوها از طریق قرار دادن مواد رادیواکتیو در داخل بدن[۱] نیز انجام میشود.
تابش پرتوهای خارجی معمولا پس از لامپکتومی در مرحله اولیه سرطان پستان انجام میشود. در درمان سرطانهای بزرگتر پستان و یا مواردی که سرطان به غدد لنفاوی گسترش پیدا کرده، ممکن است پزشکان پرتودرمانی بر روی دیوار قفسه سینه پس از انجام ماستکتومیِ را توصیه کنند.
عوارض جانبی پرتودرمانی شامل خستگی و نوعی بثورات قرمزرنگ شبیه آفتاب‌سوختگی است که مورد هدف تابش پرتوها قرار می‌گیرد. بافت پستان نیز شاید متورم یا سفت‌تر به نظر برسد. مشکلات جدی‌تر مانند آسیب به قلب و ریه‌ها و یا بروز سرطان ثانوی در ناحیه درمان به‌ندرت رخ میدهد.
شیمی‌درمانی
در شیمی‌درمانی، از داروها برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. اگر احتمال عود سرطان و یا گسترش به بخش دیگری از بدن بالا باشد، ممکن است پزشک شیمی‌درمانی را توصیه کند تا احتمال عود سرطان کمتر شود. به این شیوه اصطلاحاً «شیمی‌درمانی سیستمیک ممد یا کمکی[۲]» گفته میشود.
شیمی درمانی گاهی پیش از عمل جراحی در زنان مبتلا به تومورهای پستان بزرگتر انجام میشود. هدف این است که اندازه تومور آنقدر کوچکتر شود که به‌آسانی باعمل جراحی حذف گردد.
شیمی‌درمانی همچنین برروی زنانی انجام میشود که سرطان به سایر نقاط بدن گسترش یافته است. شیمی‌درمانی برای مهار سرطان و کاهش هر گونه علائم ناشی از سرطان توصیه میشود.
عوارض جانبی شیمی‌درمانی به داروهایی بستگی دارد که مصرف می‌کنید. عوارض جانبی شایع عبارتند از ریزش مو، تهوع، استفراغ، خستگی و افزایش خطر ابتلا به عفونت. عوارض جانبی نادر می‌تواند یائسگی زودرس، ناباروری (اگر قبل از یائسگی باشد)، آسیب به قلب و کلیه‌ها، آسیب عصبی و به ندرت سرطان سلول خونی باشد.
هورمون‌درمانی
هورمون‌درمانی (شاید بطور دقیق‌تر درمان از طریق مسدود کردن هورمون‌ها) اغلب برای درمان سرطان پستان حساس به هورمون صورت می‌گیرد. پزشکان گاهی به این سرطان اصطلاحاً سرطانهای گیرنده استروژن مثبت و گیرنده مثبت پروژسترون می‌گویند.
هورمون‌درمانی پس از عمل جراحی و یا درمانهای دیگر به‌منظور کاهش احتمال بازگشت سرطان انجام میشود. اگر سرطان به‌شدت گسترش پیدا کرده باشد، هورمون‌درمانی می‌تواند اندازه آن را کوچکتر و مهار کند.
شیوه‌های درمانی در رابطه با هورمون‌ها عبارتند از:
- داروهایی که راه اتصال هورمون‌ها به سلولهای سرطانی را سد می‌کنند. داروهای تعدیل‌کننده گیرنده استروژن انتخابی[۳] (SERM) راه اتصال استروژن به گیرنده استروژن در سلولهای سرطانی را سد می‌کند، از رشد تومور می‌کاهد و سلولهای سرطانی را نابود می‌کند.
عوارض جانبی احتمالی شامل گرگرفتگی، تعریق شبانه و خشکی واژن می‌باشد. خطرات مهم‌تر عبارتند از لختگی خون، سکته مغزی، سرطان رحم و آب‌مروارید.
- داروهایی که از ساخت استروژن پس از یائسگی جلوگیری می‌کنند. این داروها معروف به مهارکننده‌های آروماتاز از عملکرد آنزیمی جلوگیری می‌کنند که آندروژن‌های بدن را به استروژن تبدیل می‌کند. این داروها تنها در زنانی موثر است که در دوره پس از یائسگی قرار دارند.
عوارض جانبی شامل گرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن، درد مفاصل و عضلات و همچنین افزایش خطر ابتلا به نازک‌شدگی استخوان (پوکی استخوان) میشود.
- دارویی که نابودی گیرنده‌های استروژن را هدف قرار میدهد.. فولوسترانت (Faslodex) نام دارویی است که راه گیرنده‌های استروژن در سلولهای سرطانی را سد می‌کند و پیغامی مبنی بر از بین بردن گیرنده‌ها به سلول می‌فرستد. فولوسترانت برای زنانی تجویز میشود که در دوره پس از یائسگی قرار دارند. عوارض جانبی احتمالی عبارتند از حالت تهوع، گرگرفتگی و درد مفاصل.
- جراحی یا داروهایی برای جلوگیری از تولید هورمون در تخمدان‌ها. در زنان قبل از یائسگی، جراحی به‌منظور برداشتن تخمدان‌ها یا مصرف داروهایی برای جلوگیری از تولید استروژن در تخمدان می‌تواند درمان هورمونی موثری باشد.
داروهای هدفمند
درمانهای دارویی هدفمند به اختلالات خاصی درون سلولهای سرطانی حمله می‌کنند. داروهای هدفمند مورد استفاده برای درمان سرطان پستان عبارتند از:
- ترازتوزوماب (هرسپتین). برخی از انواع سرطان پستان مقادیر بسیار زیادی پروتئین به نام گیرنده فاکتور رشد انسان یا HER2تولید می‌کنند تا به رشد و بقای سلولهای سرطانی پستان کمک کنند. اگر سلولهای سرطان پستان بیش از حد HER2 تولید کنند، ترازتوزوماب راه آن پروتئین را مسدود می‌کند و باعث مرگ سلولهای سرطانی میشود. عوارض جانبی شامل سردرد، اسهال و مشکلات قلبی میشود.
- پرتوزوماب (Perjeta). پرتوزوماب در واقع HER2 را هدف قرار میدهد و برای استفاده در سرطان پستان متاستاتیک در ترکیب با ترازتوزوماب و شیمی‌درمانی تایید شده است. این ترکیب شیوه‌های درمانی تنها برای زنانی سفارش میشود که هنوز سایر درمانهای دارویی برای سرطان را امتحان نکرده‌اند. عوارض جانبی پرتوزوماب شامل اسهال، ریزش مو و مشکلات قلبی میشود.
- آدو-ترازتوزوماب (Kadcyla). این دارو در واقع ترازتوزوماب را با نوعی داروی سلولکُش ترکیب می‌کند. وقتی داروی ترکیبی وارد بدن میشود، ترازتوزوماب به یافتن سلولهای سرطانی کمک می‌کند چون به HER2 جذب میشود. این داروی سلول‌کش سپس به درون سلولهای سرطانی آزاد میشود. آدو-ترازتوزوماب می‌تواند گزینه مناسبی برای زنان مبتلا به سرطان پستان متاستاتیک باشد که در گذشته ترازتوزوماب و شیمی درمانی را امتحان کرده‌اند.
- لاپاتینیب (Tykerb). لاپاتینیب در واقع HER2 را هدف قرار میدهد و برای درمان سرطان پیشرفته یا متاستاتیک پستان تایید شده است. لاپاتینیب را می‌توان در ترکیب با شیمی‌درمانی یا هورمون‌درمانی نیز استفاده کرد. عوارض جانبی احتمالی شامل اسهال، درد شدید در دست و پا، تهوع و مشکلات قلبی می‌باشد.
- بیاسیزوماب (Avastin). بیاسیزوماب دیگر همچون گذشته برای درمان سرطان پستان در ایالات متحده تایید نمی‌شود. تحقیقات نشان میدهد که اگرچه این دارو ممکن است به کاهش سرعت رشد سرطان پستان کمک کند، اما بعید به نظر می‌رسد باعث افزایش بقا و عمر بیمار شود.
تاکنون هیچ درمان طبی جایگزینی برای درمان سرطان پستان وجود نداشته است.
طب جایگزین برای خستگی
بسیاری از نجات‌یافتگان سرطان پستان در طول و بعد از مدت درمان تا سالها خستگی را تجربه می‌کنند. درمان طب مکمل و جایگزین وقتی با مراقبت‌های پزشک ترکیب شود، احساس خستگی را از بین می‌برد.
درباره موارد زیر با پزشک مشورت کنید:
- ورزش آهسته. اگر پزشک اجازه داد، با ورزش ملایم چند بار در هفته شروع کنید و بعد اگر از پس آن برآمدید به حجم تمرین اضافه کنید. پیاده‌روی، شنا، یوگا یا تای‌چی را مدنظر قرار دهید.
- مدیریت استرس. همیشه در زندگی خود استرس را مهار کنید. تکنیک‌های کاهش استرس مانند آرامش عضلات، تجسم، وقت‌گذراندن با دوستان و خانواده، شرکت در گروه حمایتی یا صحبت با مشاور را امتحان کنید.
ایجاد تغییرات در زندگی روزانه به کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان کمک می‌کند. موارد زیر را امتحان کنید:
- از پزشک درباره غربالگری سرطان پستان بپرسید. از پزشک بپرسید چه زمانی باید تست‌ها و تست‌های غربالگری سرطان پستان مانند معاینات بالینی پستان و ماموگرافی را آغاز کنید.
- از طریق افزایش اطلاعات درباره پستان و خودآزمایی، با سازوکار پستان‌هایتان آشنا شوید. زنان شاید ترجیح دهند هر از گاهی از طریق بررسی پستانها و خودآزمایی با وضعیت سینه‌های خود آشنا شوند. اگر تغییر جدید، توده یا سایر علائم غیرمعمول در سینه مشاهده میشود، حتماً در اسرع وقت با پزشک صحبت کنید.
- نوشیدن الکل در حد اعتدال، البته اگر مصرف دارید.
- ورزش در بیشتر روزهای هفته. برنامه‌ریزی کنید در اکثر روزهای هفته حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید. اگر اخیراً کم‌تحرک بوده‌اید، برای تمرین ورزشی از پزشک اجازه بگیرید و به‌آهستگی شروع کنید.
- هورمون‌درمانی پس از یائسگی را محدود کنید. هورمون‌درمانی ترکیبی ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد. در مورد فواید و خطرات هورمون‌درمانی با پزشک صحبت کنید.
برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان، از کمترین دوز هورمون‌درمانی ممکن در کوتاه‌ترین زمان ممکن استفاده کنید.
- وزن خود را در حد سالمی نگه دارید. اگر وزن طبیعی دارید، پس آن را حفظ کنید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، در مورد راهکارهای سالم برای رسیدن به چنین هدفی پرس‌و‌جو کنید.
کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان برای زنانی که در معرض خطر بالا قرار دارند
اگر پزشک سابقه خانوادگی‌تان و سایر عوامل را ارزیابی کرد و مشخص شد که در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستید، گزینه‌های مناسب برای کاهش خطر ابتلا عبارتند از:
- داروهای پیشگیری[۴]. داروهای مسدودکننده استروژن ممکن است به کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان کمک کنند. مهارکننده‌های آروماتاز تاحدودی نویدبخش کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان در زنان بوده‌اند.
این داروها شاید خطر عوارض جانبی به همراه داشته باشند، بنابراین پزشکان این نوع داروها را تنها برای زنانی تجویز می‌کنند که در معرض خطر بسیار بالایی برای ابتلا به سرطان پستان قرار دارند.
- عمل جراحی پیشگیرانه. زنانی که در معرض خطر بسیار بالایی برای ابتلا به سرطان پستان قرار دارند شاید ترجیح دهند پستان سالم خود را با عمل جراحی بردارند (ماستکتومی پیشگیرانه). آنها همچنین شاید ترجیح دهند تخمدان سالم خود را به‌منظور کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان و سرطان تخمدان بردارند[۵].
[۱] brachytherapy
[۲] adjuvant systemic chemotherapy
[۳] Selective estrogen receptor modulator (SERM)
[۴] chemoprevention
[۵] prophylactic oophorectomy
