تریکوتیلومانیا نوعی اختلال است که شامل میل مکرر و مقاومت‌ناپذیر برای کندن مو از پوست سر، ابروها و یا قسمت‌های دیگر بدن می‌شود، با اینکه فرد تلاش می‌کند چنین عادتی را کنار بگذارد.
کندن مو از پوست سر اغلب تکه‌های کچلی باقی می‌گذارد که باعث پریشانی شدید فرد می‌شود و در عملکرد اجتماعی‌اش اختلال ایجاد می‌کند. افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا گاهی آنقدر زیاده‌روی می‌کنند که مجبور می‌شوند موی از دست‌رفته را پنهان کنند.
اگرچه تریکوتیلومانیا برای بعضی‌ها خفیف و قابل‌کنترل است، ولی این میل اجباری در برخی دیگر موجب سردرگمی می‌شود.
علائم و نشانه‌های تریکوتیلومانیا اغلب عبارتند از:
- بارها و بارها کندن مو به طور معمول از پوست سر، ابروها و یا مژه‌ها. البته از دیگر نواحی بدن نیز به مرور زمان کنده می‌شود
- احساس فزاینده‌ی تنش قبل از کندن، و یا هنگامی که در برابر چنین میلی مقاومت می‌شود
- احساس لذت و یا آسایش پس از کندن مو
- موهای کوتاه، کم‌پشت و یا نواحی طاس بدن، از جمله مژه‌های و ابروهای کم‌پشت یا خالی
- علاقه به انواع خاصی از مو، عادت‌هایی که با کندن مو و یا الگوهای کندن مو همراه است
- گاز گرفتن، جویدن یا خوردن موی کنده‌شده
- بازی با موی کنده و یا مالش آن روی لب و یا صورت
اکثر کسانی که تریکوتیلومانیا دارند پوست‌شان را نیز می‌کنند، ناخن می‌جوند و لب گاز می‌گیرند. گاهی اوقات کندن موهای حیوانات خانگی و یا عروسک یا اشیای دیگر، مانند لباس یا پتو، ممکن است نشانه‌ای از بیماری باشد. اغلب افراد مبتلا به تریکوتیلومانیای کندن مو، چنین کاری را در خلوت انجام می‌دهند و به طور کلی سعی می‌کنند از دیگران مخفی نگه دارند.
برای افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا، کندن مو می‌تواند:
- متمرکز باشد. بعضی افراد عمداً موهایشان را می‌کشند تنش یا ناراحتی را از بین ببرند. بعضی افراد ممکن است عادت‌های رفتاری پیچیده‌تری بروز دهند، مانند یافتن تار موی مناسب یا گاز گرفتن موهای کنده‌شده.
- خودکار باشد. بعضی افراد حتی بدون آنجه متوجه شوند سرگرم کندن موهایشان می‌شوند، مانند زمانی که بی‌حوصله هستند، یا هنگام خواندن و یا تماشای تلویزیون.
همان شخص بسته به وضعیت و خلق و خوی ممکن است هر دو شیوه متمرکز و خودکار را برای کندن مو به کار بگیرد. موقعیت‌ها و یا عادت‌های خاصی باعث کندن مو می‌شود، مانند لم دادن سر روی دست و یا شانه زدن موها.
تریکوتیلومانیای طولانی‌مدت (مزمن) یک اختلال محسوب می‌شود. بدون درمان، علائم بیماری از لحاظ شدت به مرور زمان تغییر می‌کند. برای مثال، تغییرات هورمونی ناشی از قاعدگی می‌تواند نشانه‌های بیماری در زنان را وخیم‌تر کند. اگر علائم درمان نشوند، شاید هفته‌ای، ماهی یا سالی یکبار بروز کنند و برطرف شوند.
علت تریکوتیلومانیا معلوم نیست، با این حال، اختلالات در مواد شیمیاییِ طبیعی مغز (سروتونین و دوپامین) احتمالاً نقشی در وقوع آن بازی می‌کنند.
این عوامل بطور معمول خطر ابتلا به تریکوتیلومانیا را افزایش می‌دهند:
- سابقه خانوادگی. مانند بسیاری از اختلالات پیچیده، تریکوتیلومانیا نیز احتمالا از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ناشی می‌شود. این اختلال ممکن است در کسانی رخ دهد که یکی از بستگان نزدیک‌شان مبتلاست.
- سن. تریکوتیلومانیا معمولا درست قبل از نوجوانی یا در اوایل این دوره بروز می‌کند و اغلب به مشکلی همیشگی تبدیل می‌شود. نوزادان نیز شاید مستعد کندن مو باشند، اما معمولا خفیف خواهد بود و بدون درمان برطرف می‌شوند.
- احساسات منفی. برای بسیاری از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا، کندن مو راهی برای مقابله با احساسات منفی و یا ناراحت‌کننده مانند استرس، اضطراب، تنش، تنهایی، خستگی و یا ناامیدی است.
- تقویت مثبت. افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا اغلب تصور می‌کنند که کندن مو حسی رضایت‌بخش به همراه دارد و معیاری برای میزان آسوده‌خاطری محسوب می‌شود. در نتیجه، همچنان به کشیدن موهایشان ادامه می‌دهند تا این احساسات مثبت حفظ شود.
- اختلالات دیگر. افرادی که تریکوتیلومانیا دارند همچنین از افسردگی، اضطراب یا اختلال وسواسی جبری (OCD) رنج می‌برند.
اگرچه تریکوتیلومانیا در زنان به‌مراتب بیشتر از مردان درمان می‌شود، اما شاید علت این باشدکه زنان به احتمال بیشتر از توصیه‌های پزشکی پیروی می‌کنند. در اوایل دوران کودکی، دختران و پسران به نظر می‌رسد به یک اندازه به این اختلال مبتلا می‌شوند.
اگرچه تریکوتیلومانیا ظاهراً چندان جدی به نظر نمی‌رسد، اما می‌تواند تاثیر زیادی بر زندگی شخصی بگذارد.
عوارض احتمالی شامل:
- پریشانی عاطفی. بسیاری از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا هنگام مراجعه به پزشک درباره احساس شرم، حقارت و خجالت و عزت نفس پایین، افسردگی و اضطراب گزارش می‌دهند.
- مشکلات در عملکرد اجتماعی و شغلی. خجالتی که به خاطر از دست دادن موها بوجود می‌آید شاید به پرهیز از حضور در فعالیت‌های اجتماعی و شغلی منجر شود. بعضی‌ها ممکن است از صمیمی‌شدن با دیگران جلوگیری کنند، چون می‌ترسند ناراحتی روانی‌شان برملا شود.
- آسیب‌دیدگی پوست و مو. عادت دائمیِ کندن موها می‌تواند موجب ساییدگی، عفونت و از دست دادن موها شود.
- توده‌های مو. خوردن موها ممکن است به شکل‌گیری توده‌های سبزرنگ بزرگ و توپ‌مانند از جنس مو در دستگاه گوارش منجر شود[۱] که به مرور زمان می‌تواند موجب از دست دادن وزن، استفراغ، انسداد روده و حتی مرگ شود.
برای اینکه مبتلا به تریکوتیلومانیا تشخیص داده شوید، باید معیارهای موجود در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) چاپ انجمن روانپزشکی آمریکا را داشته باشید.
معیارهای راهنمای تشخیصی اختلالات روانی برای تشخیص تریکوتیلومانیا عبارتند از:
- بارها و بارها موهایتان را بیرون می‌کشید، و در نتیجه با ریزش قابل‌توجه موها روبرو می‌شوید.
- بارها و بارها سعی می‌کنید عادت مو کندن را ترک کنید یا کمتر انجام دهید.
- بیرون کشیدن موها باعث ناراحتی و یا مشکلات مهمی در محل کار، مدرسه یا در موقعیت‌های اجتماعی می‌شود.
- از دست دادن موهایتان به خاطر سایر ناراحتی‌های بالینی و یا پوستی نیست.
روان‌درمانی
تمرینات برگرداندن عادت‌ها به حالت طبیعی اصلی‌ترین بخش روان‌درمانی برای تریکوتیلومانیا محسوب می‌شود. این نوع درمان به شما کمک می‌کند یاد بگیرید چگونه موقعیت‌هایی را بشناسید که در آن به احتمال زیاد موهایتان را می‌کنید و همینطور چگونه باید با رفتارهای دیگر جایگزین کنید. برای مثال، ممکن است دست‌هایتان را برای مدتی به‌هم گره کنید تا میل مو کندن بی‌اثر شود، یا مسیر حرکت دست به سمت موها را به گوش تغییر دهید.
سایر درمان‌های احتمالی با تمرینات برگرداندن عادت به حالت قبلی ترکیب می‌شوند، مانند:
- درمان شناختی. برای به چالش کشیدن و بازبینی باورهایتان در ارتباط با کندن مو انجام می‌شود.
- پذیرش و تعهد درمانی. برای کمک به پذیرش میل‌های وسواسی بدون خود عملی کردنشان صورت می‌گیرد.
داروها
اداره غذا و داروی آمریکا هیچ دارویی را برای درمان تریکوتیلومانیا تایید نکرده است. با این حال، برخی داروها شاید به مهار علائم بیماری کمک کند.
پزشک شاید نوعی داروی ضدافسردگی مانند کلومیپرامین (آنافرانیل) را توصیه کند. سایر داروهایی که تحقیقات نشان می‌دهد مفید هستند عبارتند از اِن-استیل‌سیستئین، نوعی اسید آمینه که بر انتقال‌دهنده‌های عصبی تاثیر می‌گذارد، و اولانزاپین (زیپرِکسا)، نوعی ضدروانگران غیرمعمولی.
مزایای داروها همیشه باید در برابر عوارض جانبی احتمالی متعادل باشد. شاید پیوستن به یک گروه حمایتی بریتان مفید باشد، چون در آنجا می‌توانید با افراد دیگری آشنا شوید که تجارب مشابهی دارند. برای یافتن یک گروه حمایتی مناسب، به وب‌سایت مرکز آموزش تریکوتیلومانیا[۲] سر بزنید.
[۱] trichobezoar
[۲] Trichotillomania Learning Center
