ایدز (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) یک بیماری مزمن و بالقوه کُشنده ناشی از ویروس نقص دستگاه ایمنی انسان (اچ‌آی‌وی) است. ویروس اچ‌آی‌وی با آسیب رساندن به دستگاه ایمنی بدن، در توانایی بدن برای مبارزه با موجودات زنده بیماری‌زا تداخل ایجاد می‌کند.
اچ‌آی‌وی یک عفونت مسری از راه جنسی به شمار می‌رود. همچنین می‌تواند از طریق تماس با خون آلوده و یا از مادر به فرزند در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی انتقال یابد. تضعیف دستگاه ایمنی بدن توسط این ویروس و ابتلا به ایدز شاید سالها به طول انجامد.
هیچ درمانی برای بیماری ایدز وجود ندارد، اما داروهایی هستند که به طور چشمگیری پیشرفت بیماری را کُند می‌کنند. مصرف این داروها در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، مرگ و میر ناشی از ایدز را کاهش داده است. اما اچ‌آی‌وی همچنان به نابودی جمعیت در آفریقا، هائیتی و بخش‌هایی از آسیا ادامه می‌دهد.
علائم اچ‌آی‌وی و ایدز بسته به مرحله عفونت متفاوت است:
عفونت اولیه
اکثر افراد آلوده به اچ‌آی‌وی ظرف یک یا دو ماه پس از ورود ویروس به بدن، نوعی بیماری شبه آنفولانزا بروز می‌دهند. این بیماری، معروف به عفونت اولیه یا حاد اچ‌آی‌وی، ممکن است چند هفته طول بکشد. علائم و نشانه‌های احتمالی عبارتند از:
- تب
- سردرد
- درد عضلانی
- راش (خارش پوستی)
- لرز
- گلودرد
- زخم دهان و یا دستگاه تناسلی
- تورم غدد لنفاوی، به طور عمده در گردن
- درد مفاصل
- عرق شبانه
- اسهال
اگرچه علائم و نشانه‌های عفونت اولیه اچ‌آی‌وی شاید آنقدر خفیف باشد که توجه کسی را جلب نکند، اما مقدار ویروس در جریان خون (بار ویروسی) به‌خصوص در این زمان بسیار زیاد است. در نتیجه، عفونت اچ‌آی‌وی در طول عفونت اولیه بطور موثرتری نسبت به مرحله بعدی عفونت گسترش می‌یابد.
عفونت نهفته بالینی
در برخی افراد، تورم مداوم غدد لنفاوی در طول اچ‌آی‌وی نهفته بالینی رخ می‌دهد. در غیر این صورت، هیچ علائم و نشانه‌های خاصی وجود نخواهد داشت. با این حال، اچ‌آی‌وی در بدن و در سلولهای سفید خون آلوده باقی می‌ماند.
عفونت نهفته بالینی به طور معمول ۸ تا ۱۰ سال طول می‌کشد. تعداد اندکی از افراد طولانی‌تر از این مدت در این مرحله باقی می‌مانند، اما بقیه خیلی زودتر دچار بیماری شدیدتر می‌شوند.
عفونت علامتدار اولیه اچ‌آی‌وی
وقتی ویروس همچنان به تکثیر و نابودی سلولهای ایمنی بدن ادامه می‌دهد، شاید دچار عفونت خفیف یا علائم و نشانه‌های مزمن زیر شوید:
- تب
- خستگی مفرط
- تورم گره‌های لنفاوی؛ اغلب یکی از اولین نشانه‌های عفونت اچ‌آی‌وی
- اسهال
- از دست دادن وزن
- سرفه
- تنگی نفس
پیشرفت بیماری به ایدز
اگر هیچ درمانی برای عفونت اچ‌آی‌وی دریافت نکنید، این بیماری به طور معمول ظرف حدود ۱۰ سال به ایدز تبدیل می شود. زمانی که ایدز بروز کند، دستگاه ایمنی بدن به‌شدت آسیب دیده و مستعد ابتلا به عفونت‌های فرصت‌طلب می‌شود؛ یعنی بیماری‌هایی که ضرری به دستگاه ایمنی سالم فرد نمی‌رسانند.
علائم و نشانه‌های احتمالی برخی از این عفونت‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- خیسی کامل بدن با عرق شبانه
- لرزه‌های سرد یا تب بالاتر از ۳۸ درجه تا چند هفته
- سرفه
- تنگی نفس
- اسهال مزمن
- لکه‌های سفید مداوم یا ضایعات غیرمعمول برروی زبان و یا در دهان
- سردرد
- خستگی مداوم و بی‌دلیل
- تاری دید و تحریف
- از دست دادن وزن
- خارش پوست یا ضربه
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر فکر می‌کنید شاید به اچ‌آی‌وی آلوده شده باشید یا در معرض خطر ابتلا به ویروس قرار دارید، در اسرع وقت به ارائه‌دهنده خدمات مراقبت‌های بهداشتی مراجعه کنید.
دانشمندان معتقدند ویروسی شبیه اچ‌آی‌وی برای اولین بار در برخی از جمعیت‌های شامپانزه و میمون در آفریقا که برای تأمین مواد غذایی شکار می‌شوند بوجود آمد. تماس با خون میمون آلوده هنگام سلاخی یا پخت شاید فرصتی به ویروس داده تا به بدن انسان سرایت کند و به ایدز تبدیل شود.
اچ‌آی‌وی چگونه به ایدز تبدیل شود؟
اچ‌آی‌وی سلولهای CD4 را از بین می‌برد که نوع خاصی از سلولهای سفید خون هستند و نقش بزرگی در کمک به بدن برای مقابله با بیماری‌ها ایفا می‌کنند. دستگاه ایمنی بدن همراه با نابودی سلولهای CD4 ضعیف‌تر می‌شود. شاید سالها پیش از اینکه بیماری به ایدز پیشرفت کند، دچار عفونت اچ‌آی‌وی بوده باشید.
افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی در حالی به سمت ایدز پیش می‌روند که تعداد سلولهای CD4 به کمتر از ۲۰۰ می‌رسد و یا با عوارض مختص ایدز روبرو می‌شوند، از جمله:
اچ‌آی‌وی چگونه سرایت می‌کند
برای ابتلا به اچ‌آی‌وی، خون آلوده، مایع منی یا ترشحات واژن باید وارد بدن شود. هرگز از طریق تماس معمولی مانند بغل کردن، بوسیدن، رقصیدن و یا دست دادن با کسی که اچ‌آی‌وی یا ایدز دارد آلوده نخواهید شد. همچنین اچ‌آی‌وی از طریق هوا، آب و یا از طریق گزش حشرات منتقل نمی‌شود.
در راه‌های مختلفی ممکن است به اچ‌آی‌وی آلوده شوید، از جمله:
- داشتن رابطه جنسی. در صورتی به بیماری آلوده می‌شوید که از طریق واژن، مقعد یا دهان با فرد آلوده‌ای رابطه جنسی برقرار کنید که خون، مایع منی یا ترشحات واژن وارد بدن‌تان شود. این ویروس می‌تواند از طریق زخم‌های دهان و یا پارگی‌های ریزی که گاهی در مقعد یا مهبل ایجاد می‌شود در طول فعالیت جنسی وارد بدن‌تان شود.
- تزریق خون. در برخی موارد، این ویروس شاید از طریق انتقال خون منتقل شود. بیمارستان‌های آمریکایی و بانک‌های خون در حال حاضر موجودی خون را از لحاظ آنتی‌بادی اچ‌آی‌وی بررسی می‌کنند، بنابراین چنین خطری بسیار بعید است.
- به‌اشتراک گذاشتن سوزن. اچ‌آی‌وی می‌تواند از طریق سرنگ و سوزن آغشته به خون آلوده منتقل شود. به‌اشتراک‌گذاری متعلقات مواد مخدر بصورت داخل وریدی نیز فرد را در معرض خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی و سایر بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت قرار خواهد داد.
- در دوران بارداری یا زایمان یا از طریق تغذیه با شیر مادر. مادران آلوده می‌توانند نوزادان خود را به بیماری آلوده کنند. اما چنانچه مادران در دوران بارداری تحت درمان برای عفونت اچ‌آی‌وی قرار بگیرند، به طور قابل توجهی خطر سرایت بیماری به نوزادان را کاهش می‌دهند.
هنگامی که اچ‌آی‌وی/ایدز برای اولین بار در ایالات متحده شیوع پیدا کرد، عمدتا مردانی را گرفتار کرد که با مردان دیگر رابطه جنسی داشتند. با این حال، امروزه واضح است که اچ‌آی‌وی از طریق سکس با جنس مخالف نیز سرایت می‌کند.
هر کسی در هر سن، نژاد، جنسیت و یا گرایش جنسی ممکن است به این بیماری آلوده شود، اما در شرایط زیر در معرض بیشترین خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی/ایدز خواهید بود:
- داشتن رابطه جنسی محافظت‌نشده. رابطه جنسی بدون محافظ یعنی سکس بدون استفاده از کاندوم جدید از جنس لاتکس یا پلی‌اورتان. سکس از راه معقد خطرناک‌تر از واژن است. خطر در صورتی افزایش می‌یابد که چندین شریک جنسی داشته باشید.
- ابتلا به نوع دیگری از بیماری‌های مقاربتی. بسیاری از عفونت‌های منتقله از راه جنسی (امراض مقاربتی یا STI) زخم‌های بازی برروی اندام‌های تناسلی ایجاد می‌کنند. این زخم‌ها به عنوان درگاهی برای ورود اچ‌آی‌وی به بدن عمل می‌کنند.
- مصرف مواد مخدر بصورت داخل‌وریدی. افرادی که از داروهای داخل‌وریدی مصرف دارند، اغلب از سرنگ و سوزن مشترک استفاده می‌کنند و بدین شکل در معرض قطرات خون افراد دیگر قرار می‌گیرند.
- مرد ختنه‌نشده. مطالعات نشان می‌دهد که ختنه نبودن مردان می‌تواند خطر انتقال بیماری اچ‌آی‌وی به جنس مخالف را افزایش دهد.
عفونت اچ‌آی‌وی باعث تضعیف دستگاه ایمنی بدن می‌شود و بعد فرد را مستعد ابتلا به عفونت‌های متعدد و انواع خاصی از سرطان‌ها می‌کند.
عفونت‌های ناشی از اچ‌آی‌وی
- سل (TB). در کشورهای عقب‌افتاده با منابع محدود، سل شایع‌ترین نوع عفونت فرصت‌طلب مرتبط با اچ‌آی‌وی و علت مرگ و میر در میان افراد مبتلا به ایدز به شمار می‌رود. میلیون‌ها نفر در حال حاضر هم به اچ‌آی‌وی و هم به سل آلوده هستند. بسیاری از کارشناسان این دو بیماری را «همه‌گیرهای دوقلو» می‌شناسند.
- سالمونلوز. این عفونت باکتریایی از طریق غذا یا آب آلوده سرایت می‌کند. علائم و نشانه‌های آن عبارتند از: اسهال شدید، تب، لرز، درد شکم و گاهی استفراغ. اگرچه هر کسی در معرض باکتری سالمونلا می‌تواند به بیماری مبتلا شوند، اما سالمونلوز در افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی مثبت به‌مراتب شایع‌تر است.
- سیتومگالو ویروس. این ویروس هرپس بطور شایع از طریق مایعات بدن مانند بزاق، خون، ادرار، مایع منی و شیر مادر منتقل می‌شود. دستگاه ایمنی سالم می‌تواند ویروس غیرفعال کند و آن را در بدن خفته نگه دارد. اگر دستگاه ایمنی ضعیف شود، ویروس دوباره به جنبش می‌افتد و باعث آسیب به چشم، دستگاه گوارش، ریه‌ها و یا سایر اندام‌ها می‌شود.
- کاندیدیازیس. کاندیدیاز یک عفونت رایج مربوط به اچ‌آی‌وی است که باعث التهاب و بروز پوششی ضخیم و سفید در غشاء مخاطی دهان، زبان، مری یا واژن می‌شود. کودکان شاید علائم شدید را بطور خاص در دهان و مری بروز دهند به طوریکه غذا خوردن برای آنها بسیار دردناک شود.
- مننژیت کریپتوکوکوسی. مننژیت نوعی التهاب غشاء و مایع پیرامون مغز و نخاع (مننژ) است. مننژیت کریپتوکوکوسی نوعی عفونت شایع در دستگاه عصبی مرکزی مرتبط با اچ‌آی‌وی به شمار می‌رود که از قارچ موجود در خاک ناشی می‌شود. این بیماری همچنین شاید به مدفوع پرنده یا خفاش نسبت داده شود.
- توکسوپلاسموز. این عفونت به طور بالقوه مرگبار است و از توکسوپلاسما گوندی[۳] ناشی می‌شود؛ انگلی که عمدتا توسط گربه‌ها شیوع پیدا می‌کند. گربه آلوده انگل را مدفوع خود منتقل می‌کند و بعد انگل به سایر حیوانات و انسان سرایت می‌کند.
- کریپتوسپوریدیوزیس. این عفونت به خاطر نوعی انگل روده رخ می‌دهد که معمولا در حیوانات یافت می‌شود. زمانی به کریپتوسپوریدیوزیس مبتلا می‌شوید که مواد غذایی و یا آب آلوده را هضم می‌کنید. این انگل در روده‌ها و مجاری صفراوی رشد می‌کند و در افراد مبتلا به ایدز منجر به اسهال شدید و مزمن می‌شود.
سرطان‌های ناشی از اچ‌آی‌وی/ایدز
- سارکوم کاپوزی. نوعی تومور در دیواره رگ‌های خونی است. این سرطان در افرادی که مبتلا به اچ‌آی‌وی نباشند بسیار نادر است و بیشتر در افرادی با اچ‌آی‌وی مثبت مشاهده می‌شود.
سارکوم کاپوزی معمولا به شکل ضایعات صورتی، قرمز یا بنفش بر روی پوست و دهان ظاهر می‌شود. در افرادی با پوست تیره‌تر، ضایعات شاید قهوه‌ای تیره یا سیاه و سفید دیده شود. سارکوم کاپوزی همچنین می‌تواند بر اندام‌های داخلی از جمله دستگاه گوارش و ریه‌ها تاثیر بگذارد.
- لنفوم. این نوع سرطان از سلولهای سفید خون سرچشمه می‌گیرد و معمولا اول در غدد لنفاوی بروز می‌کند. شایع‌ترین علامت زودهنگام بیماری، تورم بدون درد در غدد لنفاوی گردن، زیر بغل یا کشاله ران می‌باشد.
سایر عوارض
- سندرم لاغری. رژیم‌های درمانی تهاجمی موجب کاهش تعداد موارد سندرم لاغری شده‌اند، اما هنوز هم بسیاری از افراد مبتلا به ایدز را گرفتار می‌کند. به کاهش حداقل ۱۰ درصد از وزن بدن، سندرم لاغری گفته می‌شود و اغلب با اسهال، ضعف مزمن و تب همراه است.
- عوارض عصبی. اگرچه ایدز به نظر نمی‌رسد سلولهای عصبی را آلوده کند، ولی می‌تواند علائم عصبی مانند گیجی، فراموشی، افسردگی، اضطراب و اختلال در راه رفتن را در پی داشته باشد. یکی از شایع‌ترین عوارض عصبی ناشی از ایدز، عقده زوال عقل است که منجر به تغییرات رفتاری و کاهش عملکرد ذهنی می‌شود.
- بیماری کلیوی. نفروپاتی ناشی از اچ‌آی‌وی (HIVAN) التهاب صافی‌های ریز در کلیه‌هاست که مایع اضافی و مواد زائد را از خون حذف می‌کنند و به ادرار انتقال می‌دهند. خطر ابتلا به نفروپاتی، به خاطر زمینه ژنتیکی در سیاه‌پوستان بسیار بالاتر است.
صرف نظر از شمار سلولهای CD4، درمان آنتی‌ریترویرال[۴] می‌بایست در افراد مبتلا به نفروپاتی ناشی از اچ‌آی‌وی انجام شود.
اگر فکر می‌کنید شاید دچار عفونت اچ‌آی‌وی شده باشید، به احتمال زیاد اول به پزشک خانوادگی مراجعه می‌کنید. در آنجا شاید به یک متخصص بیماری‌های عفونی ارجاع داده شوید.
در این فاصله چه کارهایی می‌توانید انجام دهید
اگر فکر می‌کنید شاید دچار عفونت اچ‌آی‌وی شده‌اید، برخی اقدامات احتیاطی قبل از ملاقات پزشکی می‌تواند به سلامتی شما و دیگران کمک کند.
- فقط رابطه جنسی محافظت‌شده برقرار کنید.
- داروها را تنها با سوزن تمیز تزریق کنید و با دیگران به اشتراک نگذارند.
اچ‌آی‌وی معمولا با آزمایش خون یا بزاق برای بررسی آنتی‌بادی ویروس تشخیص داده می‌شود. متاسفانه، برای بدن کمی طول می‌کشد این آنتی‌بادی را ایجاد کند (معمولا تا ۱۲ هفته). در موارد نادر، گاهی شش ماه طول می‌کشد تا تست آنتی‌بادی اچ‌آی‌وی مثبت شود.
نوع جدیدتر تست که به بررسی آنتی‌ژن اچ‌آی‌وی (پروتئین تولید شده از ویروس بلافاصله پس از عفونت) می‌پردازد، ظرف چند روز پس از عفونت می‌تواند تشخیص بیماری را تایید کند. تشخیص زودهنگام ممکن است افراد را بی‌درنگ به انجام اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از انتقال ویروس به دیگران وادارد. همچنین شواهد علمی بطور فزاینده‌ای نشان می‌دهد که درمان زودهنگام بسیار سودمند خواهد بود.
تست‌هایی برای به سازماندهی شیوه درمانی
چنانچه مبتلا به اچ‌آی‌وی/ایدز تشخیص داده شوید، چندین نوع مختلف از تست‌ها می‌تواند به پزشک در تعیین مرحله کنونی بیماری کمک کند. این آزمایشات عبارتند از:
- شمار CD4. سلولهای CD4 نوعی سلول سفید خون هستند که به طور خاص مورد هدف اچ‌آی‌وی قرار داده و می‌گیرند و نابود می‌شوند. شمار CD4 در فرد سالم می‌تواند از ۵۰۰ به بیش از ۱۰۰۰ برسد. حتی اگر هیچ نشانه‌ای از بیماری نداشته باشید، عفونت اچ‌آی‌وی زمانی به ایدز تبدیل می شود که شمار CD4 به نرخهای پایین تر از ۲۰۰ اُفت کند.
- بار ویروسی. این تست به اندازه‌گیری میزان ویروس در خون می‌پردازد. مطالعات نشان داده‌اند که افراد با بار ویروسی بالاتر به طور کلی ضعیف‌تر از کسانی می‌شوند که بار ویروسی پایین‌تری دارند.
- مقاومت در برابر دارو. این آزمایش خون تعیین می‌کند آیا گونه‌ای از اچ‌آی‌وی که به آن گرفتار شده‌اید در برابر برخی داروهای ضد اچ‌آی‌وی مقاوم خواهد بود یا خیر.
آزمایش‌هایی برای عوارض
پزشک همچنین ممکن است آزمایشی برای عفونت‌ها و یا عوارض دیگر سفارش کند، از جمله:
- سل
- هپاتیت
- توکسوپلاسموز
- عفونت‌های ناشی از مقاربت جنسی
- آسیب کبد و کلیه
- عفونت دستگاه ادراری
هیچ درمانی برای اچ‌آی‌وی/ایدز وجود ندارد، اما انواع داروهای ترکیب برای مهار ویروس مصرف می‌شود. هر طبقه از داروهای ضد اچ‌آی‌وی به روش متفاوتی ویروس را مسدود می‌کند. بهتر است حداقل سه دارو از دو طبقه ترکیب شوند تا از ایجاد گونه‌های اچ‌آی‌وی ایمن در برابر داروهای منفرد جلوگیری شود.
طبقه‌‌های دارویی ضد اچ‌آی‌وی عبارتند از:
- مهارکننده‌های ترانس‌کریپتاز معکوس غیرنوکلئوزیدی NNRTIs. این مهارکنننده‌ها پروتئینی را ناتوان می‌کنند که اچ‌آی‌وی برای تکثیر نیاز دارد. نمونه‌ها عبارتند از اِفاویرنز (Sustiva)، اِتراویرین (Intelence)و نِویراپین (Viramune).
- مهارکننده‌های ترانس‌کریپتاز معکوس نوکلئوزیدی NRTIs. این مهارکننده‌ها در واقع نسخه معیوبی از اجزای زیربنایی هستند که اچ‌آی‌وی برای تکثیر خود نیاز دارد. نمونه‌ها عبارتند از آبکاویر (Ziagen)، و داروهای ترکیبی اِمیتریسیتابین و تنوفوویر (Truvada)، و لامی و زیدوودین (Combivir).
- مهارکننده‌های پروتئاز (PIS). این مهارکننده یکی دیگر از پروتئین‌هایی را ناتوان می‌کند که اچ‌آی‌وی برای تکثیر نساز دارد. نمونه‌ها عبارتند از آتازاناویر (Reyataz)، داروناویر (Prezista)، فوسامپرناویر (Lexiva) و ریتوناویر (Norvir).
- مهارکننده‌های ورودی و یا همجوشی. این داروها ورود اچ‌آی‌وی به سلولهای CD4 را مسدود می‌کنند. نمونه‌ها عبارتند از اِنفویردیت (Fuzeon) و ماراویروک (Selzentry)
- مهارکننده‌های اینتگراز. رالتگراویر (Isentress)) به ناتوان‌سازی اینتگراز می‌پردازد، یعنی پروتئینی که اچ‌آی‌وی برای فرستادن مواد ژنتیکی خود به سلولهای CD4 مصرف می‌کند.
درمان چه زمانی باید شروع شود
دستورالعمل‌های صادره از سوی «اداره بهداشت و خدمات انسانی» آمریکا توصیه می‌کند که هر کس، صرف نظر از شمار CD4 به عفونت اچ‌آی‌وی مبتلا شده باشد یا خیر، داروهای ضد ویروسی دریافت کند. با این حال، برخی کارشناسان چنین دستورالعملی را زیر سوال برده‌اند، چون هنوز نگرانی‌هایی در مورد سمیّت طولانی‌مدت این داروها، مقاومت دارویی، هزینه و مشکل پایبندی به رژیم دارویی وجود دارد.
اما بی‌تردید باید درمان را در شرایط زیر آغاز کنید:
- علائم شدید بیماری را بروز می‌دهید
- به عفونت فرصت‌طلب دچار شده‌اید
- شمار CD4 زیر ۳۵۰ است
- باردار هستید
- بیماری کلیوی مربوط به اچ‌آی‌وی دارید
- برای هپاتیت B تحت درمان هستید
فرایند درمان می‌تواند دشوار باشد
درمان اچ‌آی‌وی ممکن است شامل مصرف قرص‌های متعدد در زمان‌های خاص بصورت روزانه تا آخر عمر باشد. عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:
- تهوع، استفراغ یا اسهال
- بیماری‌های قلبی
- استخوان ضعیف
- تنگی نفس
- راش (خارش پوستی)
- مرگ استخوانی، به ویژه در مفاصل ران
بیماری‌های همراه و درمان‌های همراه
مدیریت برخی از مسائل مربوط به سلامتی که از ویژگی‌های طبیعی پیری محسوب می‌شوند شاید در صورت ابتلا به اچ‌آی‌وی بسیار دشوارتر شود. برای مثال، برخی داروهای رایج برای درمان ناراحتی‌های قلب و عروق، سوخت و ساز بدن و استخوان شاید به خوبی با داروهای ضد اچ‌آی‌وی سازگاری نداشته باشند. درباره ناراحتی‌های دیگری که برای درمان‌شان دارو مصرف می‌کنید با پزشک صحبت داشته باشید.
پاسخ به درمان
پزشک به بررسی میزان بار ویروسی و شمار سلولهای CD4 در بدن‌تان می‌پردازد تا چگونگی پاسخ به درمان را تعیین کند. بار ویروسی، باید در شروع درمان و سپس هر سه تا چهار ماه یکبار در فرایند درمان مورد آزمایش قرار بگیرد. شمار CD4 باید هر سه تا شش ماه بررسی شود.
درمان اچ‌آی‌وی باید بار ویروسی بدن را تا جایی کاهش دهد که دیگر غیر قابل تشخیص نباشد. البته بدین معنی نیست که اچ‌آی‌وی برطرف شده است، بلکه بدان معناست که تست به اندازه کافی برای تشخیص بیماری حساس نبوده است. زمانی که بار ویروسی غیرقابل‌تشخیص باشد، هنوز هم می‌توانید اچ‌آی‌وی را به دیگران انتقال دهید.
اگرچه بسیار مهم است که برای اچ‌آی‌وی تحت درمان پزشکی قرار بگیرید، اما این هم ضروری است که نقش فعالی در مراقبت از خود ایفا کنید. پیشنهادات زیر شاید به حفظ سلامتی برای مدتی طولانی‌تر شما کمک کند:
- غذاهای سالم بخورید. برروی میوه‌های تازه و سبزیجات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی تاکید می‌شود. غذاهای سالم به حفظ قدرت جسمانی، افزایش انرژی و پشتیبانی از دستگاه ایمنی بدن کمک می‌کنند.
- از برخی غذاها اجتناب کنید. بیماری‌های منتقله از راه غذا می‌تواند به ویژه در افرادی که به اچ‌آی‌وی آلوده شده‌اند بسیار شدید شوند. از مصرف محصولات لبنی غیرپاستوریزه، تخم مرغ خام و غذاهای دریایی خام مانند صدف، سوشی و یا ساشیمی پرهیز کنید. گوشت را به اندازه کافی بپزید، یعنی تا زمانی که هیچ اثری از رنگ صورتی در آن باقی نماند.
- واکسن دریافت کنید. واکسن‌های ایمنی از عفونت‌هایی مانند ذات الریه و آنفلوآنزا جلوگیری می‌کنند. مطمئن شوید که واکسن حاوی ویروس زنده نیست، چون ویروس زنده می‌تواند برای افرادی با دستگاه ایمنی ضعیف بسیار خطرناک باشد.
- مراقب زندگی با حیوانات باشید. برخی حیوانات شاید ناقل انگلی باشند که موجب عفونت در افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی مثبت می‌شود. مدفوع گربه می‌تواند باعث توکسوپلاسموز شود، خزندگان ناقل سالمونلا هستند و پرندگان ناقل قارچ کریپتوکوکوس یا هیستوپلاسموز.
افرادی که به اچ‌آی‌وی آلوده می‌شوند گاهی مکمل‌های غذایی را امتحان می‌کنند که مدعی هستند دستگاه ایمنی بدن را تقویت می‌کنند و یا با عوارض جانبی داروهای ضد اچ‌آی‌وی مقابله می‌کنند.
مکمل‌هایی که می‌توانند مفید باشند
- روغن ماهی. برخی از داروهای ضد اچ‌آی‌وی باعث افزایش سطح کلسترول می‌شوند. مطالعات نشان می‌دهد که مکمل‌های روغن ماهی به پایین آوردن آن اعداد کمک می‌کنند.
- پروتئین پنیرآب (وِی). شواهد علمی اولیه نشان می‌دهد که پروتئین وِی، محصول جانبی پنیر، می‌تواند به برخی افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی برای بازیابی وزن کمک کند. پروتئین وِی همچنین به نظر می‌رسد برای کاهش اسهال و افزایش شمار CD4 مفید باشد.
مکمل‌های که می‌توانند خطرناک باشند
- مخمر سنت جان. این مخمر معمولا برای مبارزه با افسردگی مصرف می‌شود و می‌تواند اثربخشی انواع مختلفی از داروهای ضد اچ‌آی‌وی را تا بیش از ۵۰ درصد کاهش دهد.
- مکمل سیر. اگرچه سیر ممکن است به تقویت دستگاه ایمنی بدن کمک کند، ولی با چندین نوع داروی ضد اچ‌آی‌وی نیز برهم‌کنش برقرار می‌کند و در نتیجه، میزان اثربخشی آنها را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد. البته گهگاهی خوردن سیر در غذاها به نظر بی‌خطر می‌رسد.
شنیدن خبر تشخیص هر بیماری تهدید‌کننده به مرگ می‌تواند برای فرد ویرانگر باشد. اما عواقب عاطفی، اجتماعی و مالی ناشی از اچ‌آی‌وی/ایدز مقابله با این بیماری را به‌شدت دشوار می‌کند؛ نه تنها برای خودتان بلکه برای نزدیک‌ترین اطرافیان‌تان.
خوشبختانه، خدمات و منابع متعددی برای افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی موجود است. اکثر کلینیک‌های اچ‌آی‌وی دارای مددکاران اجتماعی، مشاوران و یا پرستارانی هستند که به طور مستقیم به حل مشکلات بیمار کمک می‌کنند و یا در تماس با افرادی قرار می‌دهند که قادر به چنین کاری باشند. آنها همچنین امکاناتی برای رفت‌و‌آمد به مطب پزشک فراهم می‌کنند، خدمات اسکان و مراقبت از کودکان ارائه می‌دهند، به مسائل شغلی و حقوقی بیمار رسیدگی می‌کنند و در شرایط اضطراری، از لحاظ مالی هدایت می‌کنند.
کنار آمدن با بیماری شاید سخت‌ترین کاری باشد که تا به حال انجام داد‌ه‌اید. برای برخی افراد، داشتن ایمان قوی و یا یک حس وجودی بزرگتر از خودشان باعث می‌شود فرآیند را آسان‌تر بگذرانند. بقیه افراد به مشاوره با کسی روی می‌آورند که بیماری اچ‌آی‌وی را به‌خوبی می‌شناسد. البته باز هم دیگرانی هستند که تصمیمی آگاهانه می‌گیرند زندگی خود را با یاری‌رسانی به افراد دیگری که دچار بیماری شده‌اند، تا حد تمام و کامل تجربه کنند.
هیچ واکسنی برای پیشگیری از عفونت اچ‌آی‌وی هیچ درمانی برای ایدز وجود ندارد. اما این امکان وجود دارد که از خود و دیگران در برابر این عفونت محافظت کنید. بدین معنا که خود را درباره بیماری اچ‌آی‌وی آموزش دهید و از هر گونه رفتاری که باعث می‌شود مایعات آلوده به اچ‌آی‌وی مانند خون، منی، ترشحات واژن و شیر مادر به بدن وارد شود پرهیز کنید.
برای کمک به پیشگیری از گسترش اچ‌آی‌وی:
- هر دفعه که رابطه جنسی برقرار می‌کنید، از کاندوم نو استفاده کنید. اگر از وضعیت اچ‌آی‌وی شریک زندگی‌تان آگاهی ندارید، سکس مقعد و یا واژن دارید از کاندوم نو استفاده کنید. زنان می‌توانند از کاندوم زنانه استفاده کنند. فقط از مایع‌های نرم‌کننده مبتنی بر آب استفاده کنید. نرم‌کننده‌های مبتنی بر روغن باعث پوسیدگی کاندوم و پارگی آن می‌شود. در طول رابطه جنسی دهانی از کاندوم، سد دندانی (قطعه‌ای از جنس لاتکس پزشکی) و یا پوشش‌های پلاستیکی استفاده کنید.
- دارویی بنام تروادا را در نظر بگیرید. اداره غذا و داروی آمریکا در جولای سال ۲۰۱۲، مصرف دارویی ترکیبی بنام اُمتیسیتابین-تنوفوویر یا (Truvada) را برای کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های مقاربتی اچ‌آی‌وی در کسانی که در معرض خطر بالا هستند تأیید کرد. تروادا همچنین برای درمان اچ‌آی‌وی همراه با داروهای دیگر مصرف می‌شود.
وقتی تروادا برای کمک به جلوگیری از عفونت اچ‌آی‌وی مصرف شود، تنها در صورتی مناسب خواهد بود که پزشک مطمئن باشد عفونت اچ‌آی‌وی ندارید. پزشک همچنین باید برای عفونت هپاتیت B آزمایشی انجام دهد. اگر هپاتیت B داشته باشید، پزشک باید عملکرد کلیه‌تان را قبل از تجویز تروادا بررسی کند.
تروادا باید درست طبق تجویز بطور روزانه مصرف شود، و می‌بایست عملکرد اچ‌آی‌وی و کلیه را هر چند ماه از طریق آزمایش پیگیری کنید. تروادا تنها باید همراه با سایر راهکارهای پیشگیری مانند استفاده از کاندوم هنگام رابطه جنسی مصرف شود.
- اگر اچ‌آی‌وی دارید، با شریک جنسی در میان بگذارید. بسیار مهم است به هر کسی که رابطه جنسی دارید گوشزد کنید که اچ‌آی‌وی مثبت دارید. شریک جنسی نیز اگر مبتلا به ویروس باشد باید مورد آزمایش و تحت مراقبت‌های پزشکی قرار بگیرد. همچنین باید نسبت به وضعیت اچ‌آی‌وی خود آگاه باشند تا دیگران را آلوده نکنند.
- از سوزن پاکیزه استفاده کنید. اگر برای تزریق دارو از سوزن استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که استریل است و هرگز آن را به اشتراک نگذارند. از برنامه‌های آموزش تعویض سوزن‌ها در محله خود بهره‌مند شوید و برای چگونگی مصرف داروها درخواست کمک و راهنمایی کنید.
- اگر باردار هستید، فوراً مراقبت‌های پزشکی دریافت کنید. اگر اچ‌آی‌وی مثبت دارید، شاید بیماری را به نوزاد خود منتقل کنید. اما اگر در دوران بارداری درمان شوید، خطر ابتلا به بیماری را در کودک‌تان به اندازه دو‌سوم کاهش خواهید داد.
- مردان عمل ختنه را در نظر بگیرند. شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه ختنه مثانه به کاهش خطر ابتلای مردان به اچ‌آی‌وی کمک می‌کند.
[۱] Pneumocystis pneumonia
[۲] Cryptosporidiosis
[۳] Toxoplasma gondii
[۴] antiretroviral
